.jpg)
Er zijn steeds meer gevallen van de apenpokken in West-Europa en Noord-Amerika. Is er een nieuwe pandemie in de maak? “Alles is mogelijk, maar een pandemie lijkt me niet waarschijnlijk”, zegt infectioloog Edgar Peters van Amsterdam UMC.
Het was een opvallende tweet van Nederlands bekendste viroloog. Marion Koopmans twitterde gisteren dat ze zich zorgen begint te maken over de uitbraak van monkeypox, oftewel de apenpokken. Dit virus komt normaal gesproken alleen voor in West- en Midden-Afrika, maar duikt de afgelopen weken ineens op in Portugal, Engeland, de VS en sinds vandaag ook in België en Duitsland.
Monkeypox, of apenpokken, is een virusinfectie die vooral bij knaagdieren in West- en Midden-Afrika voorkomt en af en toe overspringt op de mens. Het virus lijkt op het pokkenvirus, dat in de jaren 70 succesvol uitgeroeid werd door wereldwijde vaccinaties. Het verloop van de apenpokken is milder dan de (zeer dodelijke) pokken en kenmerkt zich door blaasjes die zich over het hele lichaam kunnen vormen.
Edgar Peters, internist en infectioloog bij Amsterdam UMC, snapt de zorgen van Koopmans. “Het komt weleens voor dat een Westerse reiziger het virus meeneemt uit Afrika. Maar dat er verspreid over het Westen nu meerdere haarden zijn, dat is vreemd. Het zou eventueel toeval kunnen zijn, dat het komt doordat er na de lockdowns nu meer mensen van en naar Afrika reizen. Maar dat het virus nu op verschillende plekken optreedt, is wel gek.”
Het RIVM vermeldt op zijn website dat er bij het merendeel van de besmette mensen geen link met de gebieden in Afrika is gevonden. ‘Dit betekent mogelijk dat het virus zich in Europa heeft kunnen verspreiden’, aldus het RIVM.
Zorgelijk
Moeten we ons zorgen maken om de snelle verspreiding van het virus? “Ja en nee”, zegt Peters na even nagedacht te hebben. “Er zijn bepaalde dingen die we nu nog niet snappen, zoals waar de verschillende uitbraken vandaan komen. Dat is zorgelijk. Maar in eerdere gevallen doofden besmettingshaarden wel vrij snel uit. Bij dit virus kun je besmette mensen snel opsporen en isoleren, in tegenstelling tot het coronavirus. Met luchtwegklachten ga je niet zo snel naar het ziekenhuis, maar als je blaasjes op je lichaam hebt wel.”
Volgens Peters zou het kunnen dat het virus dat nu rondwaart minder uitgesproken verloopt. “In dat geval kunnen mensen zonder pokken het virus ook overdragen. Dat zou verklaren waarom het op meerdere plekken tegelijk in Europa voorkomt.”
Ziekteverloop
Hoewel het virus voor de meeste mensen meevalt, kunnen de gevolgen groot zijn. “De beginverschijnselen lijken op griep, daarna krijg je blaasjes die zich met vocht vullen. Net als bij de gewone pokken, kunnen de blaasjes littekens achterlaten. Daarnaast kan het virus leiden tot blindheid en dodelijke hersenontsteking. Ongeveer 1 op de 10 mensen overlijdt aan het virus, maar dat percentage zal in Europa lager liggen.” Peters doelt op de omstandigheden in Afrika, waar het virus onder meer voorkomt op het platteland. Daar hebben mensen vaak slechte toegang tot zorg, wat leidt tot meer fatale gevallen vanwege uitdroging.
Mutatie
Sommige experts opperen dat het virus besmettelijker is vanwege een mutatie. Volgens Peters is dat vrij snel te achterhalen. “Het erfelijk materiaal van een virus kunnen we snel uitlezen, daaruit kunnen we afleiden of het virus gemuteerd is. Maar tot nu toe lijkt wat er gebeurt nog binnen het normale gedrag van het virus te vallen.”
Pandemie 2.0
En een nieuwe pandemie, hoe groot is de kans daarop? “Alles is mogelijk, maar een pandemie zoals Covid-19 lijkt me niet waarschijnlijk. En het mooie is dat we al een vaccin bij het RIVM op de plank hebben liggen, namelijk dat tegen de pokken. Dat vaccin beschermt ook grotendeels tegen het apenpokkenvirus. Hiermee kunnen we contacten van zieke mensen vaccineren, zodat de besmetting ingedamd wordt. Als de apenpokken echt flink uitbreken, kunnen we iedereen vaccineren. Dat is vervelend, maar dan komen we er wel vanaf. Want als je het virus eenmaal gehad hebt, kan je het niet meer krijgen, in tegenstelling tot luchtweginfecties zoals Covid-19.”