Ad Valvas van 4 juni rapporteert over een discussie binnen de afdeling antropologie over twee tekeningen die mijn afdeling heeft gebruikt bij werving van nieuwe studenten. Het stuk geeft de discussie weer met verschillende standpunten. Waarom wordt in dit vervolgstuk nog maar een visie op de tekeningen geplaatst en wordt de andere kant van het verhaal weggelaten? Freek Colombijn, afdelingshoofd Sociale en Culturele Antropologie

Het zijn duidelijk geen grondstoffen. De illustrator heeft gekozen voor puzzelstukjes. Deze representeren kennis en creeeren een beeld (puzzel). Daarmee vormt ze haar beeld van de wereld evenals van zichzelf. Mooi gedaan!

RECONSTRUCTIE VAN EEN BEELD Het gewraakte plaatje van Honeyhead is geen cartoon maar een tekening. Door het een cartoon te noemen dicht Ad Valvas een intentie toe aan de maker die zij niet had. Ik ben er wat dieper ingedoken, omdat ik controversiële plaatjes interessant vind. Zulke plaatjes worden namelijk in een moreel schema geëvalueerd, maar ze zijn vaak weerbarstig: ze bevatten steevast elementen die de morele dichotomie van goed en fout overstijgen. Het is mij gelukt de ontstaansgeschiedenis van het plaatje van het witte meisje enigszins te reconstrueren. Ik houd een slag om de arm, want het maken van een tekening is een creatief proces van verdichting en verschuiving waarbij de maker vaak zelf niet precies meer weet waar een beeld vandaan komt. Honeyhead heeft in een interview met mij aangegeven dat ze altijd aan een persoon denkt als ze een tekening maakt. Voor dit plaatje heeft ze zich laten inspireren door student-assistenten van de opleiding CAOS. De gelijkenis tussen het plaatje en een foto van een van hen is inderdaad treffend. Het is de foto van Puck de Boer in Ad Valvas d.d. 20 februari 2021. Zowel op de foto als op de tekening heeft de afgebeelde persoon een bol in de handen, waarbij die laatste geprononceerd in beeld komen. Ook kan het nauwelijks toeval zijn dat Puck de Boer actief is op Standplaats Wereld. Verder is ze is van dezelfde leeftijd als Honeyhead. Inhoudelijk is het plaatje geïnspireerd op gesprekken en Whatsapp communicaties met de studentassistenten. Honeyhead heeft ook geluisterd naar een podcast van Puck met Yatou Salah, een internationale student CAOS, die een prachtig verhaal vertelt van een student die de wereld wil begrijpen en daardoor ook zichzelf leert kennen. Het verhaal van Yatou is via de omweg van Puck in het plaatje terecht gekomen: met de tekening heeft de maker de zoektocht van een student willen verbeelden als een puzzel, waarbij de antropologie de stukjes aanreikt. De student vindt zo stukjes van de wereld en van zichzelf. Deze interpretatie is gebaseerd op inzichten van studenten, de doelgroep van de wervingscampagne. In deze lezing reiken de bruine, de zwarte en de witte arm antropologische kennis aan: deze lichaamsdelen staan in deze interpretatie dus niet voor arbeiders die grondstoffen aanleveren, maar voor academici die concepten aanreiken (die zouden best post-koloniaal kunnen zijn). De maker, Honeyhead, heeft veel geleerd van de controverse. Ze heeft het plaatje opnieuw gemaakt, en dit keer met een gekleurd meisje. Helaas is het niet mogelijk het beeld hier in te plakken. Maar ik heb het plaatje gezien en ik vind het een aansprekend beeld geworden van empowerment. (Het is een interessante vraag waarom de tekening zo op mij overkomt, en hoe dit samenhangt met positionaliteit). Ik kan mij voorstellen dat de twee plaatjes samen een interessante opzet zouden kunnen vormen voor het werven van internationale studenten, eventueel aangevuld met een derde plaatje waarin de twee figuren samen naar de wereld kijken, als verbeelding van de international classroom. Het zou mooi zijn als dat in een moving meme kan, waarbij de drie plaatjes elkaar afwisselen, en zo een studentgeleide dialoog representeren.

Ik zag er helemaal geen vrouw. Een amorf persoon met een beige wolk achter het hoofd. Je ziet wat je wilt zien. En vaak is dat oordeel gekleurd door je eigen vooroordelen. Streef ernaar je biases uit te schakelen.