De VU krijgt een gesponsorde leerstoel, vernoemd naar Anton de Kom. Die maakt deel uit van het eerherstel van de Surinaamse schrijver en verzetsheld.
De leerstoel wordt gefinancierd door het ministerie van Buitenlandse Zaken. Het is een van de resultaten van een motie uit 2021 door de GroenLinkse Tweede Kamerfractie. Daarin werd de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Stef Blok, gevraagd een “ruiterlijk gebaar” te maken ter eerherstel van de Surinaamse schrijver en verzetsheld Anton de Kom, die in 1945 stierf in een Duits concentratiekamp. Het kabinet heeft ook formeel excuses aangeboden aan zijn nabestaanden. De Kom werd door de Nederlandse autoriteiten in Suriname gevangengezet vanwege zijn antikoloniale activisme.
“De leerstoel verwijst rechtstreeks naar de persoon Anton de Kom en richt zich op de geschiedenis van de slavernij en de doorwerking ervan in het heden. Maar wij hebben het breder geformuleerd en betrekken onder andere ook de Indiase contractarbeiders in Suriname en de koloniale geschiedenis in het algemeen”, zegt Susan Legêne, decaan van de faculteit der Geesteswetenschappen, waar de leerstoel wordt ondergebracht.
Zwarte Surinamer
De leerstoel is gepositioneerd op het snijvlak van Geesteswetenschappen en de Rechtenfaculteit, die op het gebied van kolonialisme en slavernij al jaren samenwerken. Wie hem gaat bezetten, is nog niet bekend. “We hopen deze week nog een vacature-advertentie te kunnen plaatsen”, aldus Legêne. De VU zoekt iemand die de geschiedenis en doorwerking van de slavernij en de contractarbeid beschrijft en analyseert vanuit het perspectief van Anton de Kom. “Het hoeft niet per se een zwarte Surinamer te zijn, maar wel iemand die het perspectief van De Kom kan navoelen vanuit zijn of haar eigen levenservaring”, aldus Legêne.
Het is geen bijzondere leerstoel, maar een gesponsorde leerstoel. De hoogleraar zal in dienst zijn van de VU, die daarvoor wordt gesubsidieerd door Buitenlandse Zaken.
Samenwerking Surinaamse universiteit
Toen Buitenlandse Zaken, in samenwerking met de Anton de Kom Stichting, universiteiten benaderde met zijn plan voor de leerstoel, wist de VU meteen dat ze die heel graag wilde, vertelt Legêne. “We hebben al veel samengewerkt met de Anton de Kom Universiteit van Suriname en de leerstoel past goed bij het profiel van de VU. We zijn ook niet over een nacht ijs gegaan bij het schrijven van ons voorstel.” Legêne denkt dat onder andere het “oprechte” diversiteitsbeleid van de VU doorslaggevend is geweest voor het besluit van Buitenlandse Zaken haar de leerstoel te gunnen.
De VU zal op het gebied van de leerstoel zoveel mogelijk samenwerken met de Anton de Kom Universiteit. “Een joint degree is in Suriname vooralsnog wettelijk niet mogelijk, maar we zullen in elk geval Surinaamse promovendi begeleiden aan de VU of de Anton de Kom Universiteit, wat we in het verleden ook al hebben gedaan.”