De landelijke vereniging van christelijke migrantenkerken en geloofsgemeenschappen in Nederland SKIN (Samen Kerk In Nederland) wil in september aan de VU beginnen met een postgraduate opleiding voor migrantenpastors. Universitair docent Peter Roelofsma, die ook de charismatisch-christelijke Praise and Worship-bijeenkomsten op de VU-campus leidt, is de beoogde coördinator. “We doen ons best om op 1 september met de opleiding te beginnen”, zegt Roelofsma.
Waarom hebben christelijke migranten een speciale migrantenpastor nodig?
“Omdat ze hun eigen tradities en eigen cultuur hebben, hun eigen identiteit. Kijk naar de Molukkers die hier vijfenzestig jaar geleden naartoe werden gehaald, de huidige generatie is hoogopgeleid en heeft behoefte aan een voorganger in de kerk met een academisch niveau.”
Maar migranten vormen een heterogene groep. Een Molukker heeft toch een totaal andere cultuur dan een Surinamer of een Ghanees, of iemand uit Syrië?
“Dat is waar, maar Molukkers hebben daarnaast dezelfde problemen als bijvoorbeeld Surinamers. Met erkenning, bijvoorbeeld, en de deelname aan het bredere kerkelijke en maatschappelijke debat in Nederland, het feit dat ze hun diensten in hun eigen taal willen houden, en volgens hun eigen tradities. Ook de beïnvloeding van hun kerkelijke tradities door de beleefde dominante cultuur in Nederland hebben ze gemeen. Bovendien, er is meer verbondenheid tussen de verschillende christelijke gemeenschappen uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika dan tussen die gemeenschappen en het Westerse christendom.”
Hoezo?
“De rol van het bovennatuurlijke, bijvoorbeeld. Westerse christenen brengen een strikte scheiding aan tussen het bovenaardse en de aardse werkelijkheid. Bij Afrikanen, Aziaten en Zuid-Amerikanen vloeit het bovenaardse natuurlijk over in het dagelijkse leven. Die twee werelden zijn met elkaar vervlochten. De charismatische traditie is in die werelddelen ook niet een aparte denominatie, maar een beweging die door alle denominatie heengaat: de protestantse en de katholieke kerk. Emoties spelen er gewoon een grotere rol in het geloof.”
Je spreekt over het bovennatuurlijke, over emoties. In het charismatische christendom spelen ook wonderbaarlijke genezingen tijdens de kerkdienst een rol. Hoe vat je dat in een academische opleiding?
“Door te bestuderen hoe daarover binnen de verschillende tradities wordt gesproken. Als het bijvoorbeeld gaat over exorcisme van bezeten kinderen, wat in de Bijlmer wel voorkomt, dan bestuderen we hoe daar in de Bijbel over gesproken wordt en wat het in de verschillende tradities betekent.”
Westerlingen zouden bezetenheid definiëren in termen van geestelijke gezondheid.
“Bijvoorbeeld. Maar in de Rooms-katholieke kerk wordt het bestaan van wonderen en bovennatuurlijke verschijnselen ook erkend. Daar heeft nooit iemand het over. Er wordt op academisch niveau op gereflecteerd. Bijvoorbeeld: wat betekent het eigenlijk als je door gebed wordt genezen? Het is niet hetzelfde als genezen verklaard worden in een ziekenhuis. Wat is het dán precies? Dat verschijnsel gaan we observeren zonder te oordelen.”
Wat leert een migrantenpastor aan de VU?
“In de opleiding worden psychologie, sociologie en theologie geïntegreerd. Je krijgt interculturele communicatievaardigheden, je leert over leiderschap en het omgaan met conflicten binnen migrantenkerken, er zit een stukje dogmatiek bij en je leert ook geld beheren. Na een jaar moet je een migrantenkerk of een geloofsgemeenschap kunnen leiden, ook met alle administratieve en bestuurlijke rompslomp die daarbij komt kijken.”