U studeerde begin jaren negentig filosofie aan de VU. Wijsbegeerte sprak u al op de middelbare school aan?
“Jazeker, maar ik had eerst al mijn zinnen gezet op de Toneelacademie Maastricht. Mijn wens was niet eens per se actrice worden. Ik wist toen al: ik wil schrijven. En welke vaardigheid kun je het best gebruiken als schrijver? Je moet in de huid van andere mensen kunnen kruipen. En daarvoor leek me acteren de beste studie. Maar ik werd op het nippertje afgewezen met als kanttekening dat ik het het jaar erop nog eens mocht proberen. Daar op wachten leek me niets en ik vroeg me af: bij welke studie kun je je in de waarneming en het denken van anderen verdiepen? Dat is filosofie.”
18de VU-schrijver
Van Brederode is de achttiende Vrije Schrijver aan de Vrije Universiteit. Haar voorgangers zijn onder anderen Babs Gons, Maxim Februari, Arnon Grunberg, Bas Heijne, Niña Weijers, Christine Otten en Abdelkader Benali. De aanstelling van een jaar wordt mede mogelijk gemaakt door de VU Vereniging.
De keuze voor de VU was toen snel gemaakt?
“Ik begreep destijds dat de VU degelijker was dan de UvA. Ik wilde eerst de strenge basis en daarna pas wat creatiever zélf dwarsverbanden leggen. Een decaan vroeg me wat ik ervan vond dat deze universiteit christelijk is. Christelijk ben ik ook, dat klopte dus helemaal. Toen vooral katholiek, nu veel meer vanuit antroposofie. Maar zo ben ik eraan begonnen met een piepklein groepje mensen. We kregen ook een introductiecursus. Dan ging je naar Artis om tussen de cavia’s te denken over het verschil tussen mens en dier. Dat kwam overeen met hoe ik op de Vrije School les heb gehad. Eerst goed observeren en ervaren, voordat je van alles vindt.”
En toen begon het serieuze werk.
“Ja, als student was ik het enige meisje. Er waren sowieso weinig meisjes die filosofie studeerden. Nu studeren juist meer vrouwen dan mannen wijsbegeerte. Driekwart deed het als tweede studie: jongens die exacte wetenschappen studeerden. Ik ben helemaal niet exact, en heb dus veel van hun studies meegekregen.
En… ik raakte heel snel verloofd. Haha. Met die jongen en zijn briljante broers ben ik gaan samenwonen. Wij brachten met onze studievrienden thuis hele avonden door, wel met biertje of wijn hoor, om door te praten over alles wat in de colleges aan de orde was gekomen, dat ging ’s nachts gewoon door. Wij leefden echt filosofie.”
Hoe beleefde u de universiteit?
“Soms wat stijfjes, maar wel heel betrokken, open. Mijn scriptie schreef ik bij Sander Griffioen. Hij heeft me heel vrij gelaten, maar het moest wel zorgvuldig, academisch. Ik mocht mijn scriptie openen met een zelfgeschreven sprookje. Dat was echt heerlijk.”
Waar ging de scriptie over?
“Over het plezier van samen nadenken. Dat zorgt ervoor dat alle deelgebieden elkaar weer kunnen ontmoeten. Filosofen zijn zo specialistisch geworden, die zeggen niet meer: zullen we eens om de tafel zitten en een hele avond beleggen over vrijheid? Door al die specialismen leek het soms alsof niemand elkaar meer verstond. Bij een enkeling stond ik versteld: wél colleges over vriendschap geven, maar daarna net zo makkelijk een collega achter diens rug om naar beneden halen…”
“Toch voel ik nog het enthousiasme van toen. En dat is precies wat ik als Vrije Schrijver nu weer mag doen: het plezier van samen denken en schrijven beleven.”
U gaat colleges geven bij de nieuwe bachelor creative writing en bent voorstander van spelend leren. Hoe pakt u zoiets aan?
“Ik wil ze weer gevoel laten ontwikkelen voor de magie van het schrijven en van het lezen. Wat heb je nodig om een kamer te beschrijven om te weten welke mensen er wonen en wat voor sfeer er ongeveer is. Je vormt snel innerlijke beelden als je leest, maar als je teruggaat naar de tekst is lang niet alles beschreven.”
“Daarbij pleit ik voor een zintuiglijke omgang met taal. Gevoel krijgen voor ritmes bijvoorbeeld. Of de kleur van een tekst, weg van de inhoud alleen.
Ook wil ik graag een acteur uitnodigen om aan de hand van tekst te onderzoeken hoe een personage zich beweegt, de zinnen uitspreekt, stiltes invoegt.”
Met welke auteurs voelt u zich verwant?
“Lastig te zeggen. Ik voel vooral bewondering voor schrijvers die met verbeelding en stijl nieuwe ervaringen oproepen. Zoals Hans Münstermann en Richard Osinga, ze zitten alle twee in de leesclub waar ik vanavond heen ga. En Richard is bovendien de middelste broer van mijn eertijdse verloofde. Hij kan dat spelen zó goed. Het lijkt me mooi als studenten al doende ontdekken dat je in de verbeelding, in het zoeken naar de juiste toon, in het ernstige spel met vorm en stijl en personages die soms ver van je afstaan, méér vrijheid vindt dan in het praten en schrijven als zelfexpressie en therapie. Spieltrieb leidt dan vanzelf naar verfijnde morele fantasie. Dat is een verademing.”