Tot grote ontsteltenis van velen stopte de VU in 2019 met de studie Nederlands vanwege gebrek aan belangstelling. De toenmalige Vrije Schrijver Annelies Verbeke vond het schandalig dat een universiteit in een van de welvarendste landen ter wereld geen onderwijs in eigen taal kon aanbieden. En zij was niet de enige die daar schande van sprak. Hoogleraar Bel: ‘Ik heb echt hart voor de VU, het is zonde van zo’n mooie universiteit om op dit punt zo’n grote steek te laten vallen.”
Vijf jaar later keerde het tij dan ook: 37 studenten schreven zich in september in voor de bachelor creatief schrijven Nederlands aan de VU, de eerste Nederlandse schrijfopleiding op academisch niveau.
In de Ad Valvas-reportage van het college creatief schrijven ligt het accent op verhalend proza. Bel: “Maar de opleiding is veel breder. We trainen studenten ook in het schrijven van essays en scenario’s en ze krijgen college over literaire kritiek. We nodigen gastschrijvers uit voor colleges over hun specialisme, waardoor je een heel brede uitstroom hebt. Je kunt schrijver worden, maar ook het onderwijs in, of de journalistiek; je kunt ook bij een uitgeverij gaan werken.”
Een brede universiteit als de VU kan beslist niet zonder bachelor Nederlands, vindt Bel. “Een jaar of vijftien geleden hebben wij als eerste universiteit in Nederland het vak creatief schrijven geïntroduceerd. En in 2020 heb ik de kans gekregen om een nieuwe minor te starten: de Schrijfacademie, waarin creatief schrijven centraal staat.”
De minor trok veel studenten, het was telkens volle bak. “Studenten wíllen heel graag schrijven. Er valt op dit punt ook een verbeterslag te maken, omdat er minder schrijfervaring wordt opgedaan op de middelbare school, en er minder wordt gelezen. Ook in de bachelor bieden wij in combinatie met creatief schrijven steevast de analyse en grondige studie van literatuur aan. Een student moet aan de kant van de maker kunnen staan. Waarom maakt een schrijver bepaalde keuzes, waarom kiest hij die eerste zin, waarom voert hij maar drie personages op?”
Eigenzinnig, toegewijd en talig
Bel betreurt het dat er in Nederland weinig liefde is voor de eigen literatuur, tegelijkertijd wil ze daarbij ver blijven van een nationalistisch verhaal. “We hebben een mooie, interessante literatuur die ook iets zegt over ons verleden. In de westerse wereld weet iedereen wie Shakespeare is, maar in Nederland weet lang niet iedereen wie Multatuli is, Anton de Kom of Hella Haasse. Door kennis te nemen van literatuur leer je niet alleen over het koloniale verleden, maar ervaar je ook welke prachtige dingen er kunnen gebeuren in taal. Je leert van lezen en literatuur houden. En daardoor ga je ook beter schrijven.”
Met een educatieve minor erbij krijg je na de bachelor creatief schrijven bovendien een beperkte tweedegraads lesbevoegdheid Nederlands, je kunt doorstromen naar de master Nederlandse letterkunde of journalistiek. En excellente studenten kunnen een researchmaster volgen.
Deze bachelorstudenten groeien in drie jaar uit tot schrijvers – eigenzinnige, toegewijde, talige mensen die bereid zijn om duizenden uren te investeren in een boek. Bel wil benadrukken dat de opleiding niet een schrijfcursus is. “Daarvan zijn er genoeg. Juist omdat we hier begonnen zijn aan het opbouwen van een brede academische studie rond creatief schrijven in het Nederlands geeft dat studenten een heel spectrum aan mogelijke toekomstperspectieven.”
Hulde voor het creatief schrijven.
Helaas ben ik geen student, en nog maar een paar jaar verwijderd van mijn pensionering, maar anders had ik graag dit vak gevolgd. Autodidact, heb ik wel vier romans uit bij uitgeverij Zilverspoor, en een e-novelle bij Godijn publishing (HIP). Genre duistere, historische fantasy.