De leden van het college van bestuur moeten voortaan worden benoemd door de ondernemings- en studentenraad. Dat is een van de dertig aanbevelingen uit het rapport van de commissie-Democratisering dat 17 januari verscheen.
De commissie-Democratisering werd ingesteld door de medezeggenschapsraden na de onrustige tijden van de afgelopen jaren waarin onder meer de Verontruste VU’ers en de actiegroep Titanic het bestuur ervan beschuldigden de universiteit te hebben veranderd in een koekjesfabriek.
Samen met het college van bestuur werd in voorjaar 2016 een universiteitsbrede raadpleging onder het personeel en de studenten gehouden. De uitkomsten van de raadpleging waren niet eenduidig. Er was bijvoorbeeld verdeeldheid over de vraag of de rector direct gekozen moet worden. Maar wel bleek een duidelijk verlangen naar meer decentralisering van de besluitvorming, meer transparantie en meer autonomie voor de docenten.
Student in bestuur
Het nu verschenen rapport probeert de levende wensen om te zetten in concrete voorstellen, zoals meer zeggenschap bij benoeming van bestuurders. Nu worden de leden van het college aangesteld door de Raad van Toezicht. Ook de leden van het faculteitsbestuur moeten door de medezeggenschap worden benoemd, in plaats van door het college van bestuur zoals nu het geval is. En er komt een student als toehoorder in het college van bestuur te zitten, net als bij faculteitsbesturen.
Minder van bovenaf
Niet alleen de structuur van het bestuur moet veranderen, maar vooral de cultuur. De autonomie van de docenten en wetenschappers hoort een belangrijk uitgangspunt te zijn in plaats van van bovenaf opgelegde onderwijs- en onderzoeksplannen. Een voorwaarde daarvoor is transparantie van het bestuur. Alle relevante beleidsstukken en de notulen van bestuursvergaderingen horen op het VU-net gepubliceerd te worden.
En de universitaire gemeenschap krijgt de gelegenheid in een vroegtijdig stadium mee te denken en te praten over belangrijke beslissingen. Zo stelde or-voorzitter Laura Henderson tijdens de presentatie van het rapport voor voortaan vlak na de zomer universiteitsbreed te praten over de verdeling van het geld voor het volgende jaar. Nu gebeurt dat alleen in het bestuurlijke circuit aan de hand van de Kadernota, waarin de hooflijnen van het financiële beleid staan beschreven. Maar zo’n nota hoort gewoon openbaar beschikbaar te zijn voor alle medewerkers en studenten.
Hoogleraren in OR
Henderson stak de hand ook enigszins in eigen boezem. Als de medezeggenschapsraden meer invloed en macht willen hebben, moeten ze ook echt representatief zijn voor de universitaire gemeenschap. Nu zitten in de ondernemingsraad nauwelijks hoogleraren en weinig wetenschappelijk personeel. Ook de studentenraad heeft moeite genoeg leden te vinden. Afgelopen jaar waren er zelfs geen verkiezingen bij gebrek aan voldoende kandidaten.
Kijken naar inhoud
Een democratischer universiteit is natuurlijk mooi, maar er moet wel wat te besturen zijn. En dan gaat het vooral om het beschikbare geld. Ook daar doet de commissie voorstellen voor. Bij de verdeling van het geld hoort de inhoud voorop te staan in plaats van studiepunten, diploma’s en andere rendementscriteria. Dus benoem per faculteit de inhoudelijke speerpunten en stel daar voor vijf jaar een gegarandeerde hoeveelheid geld voor beschikbaar, zodat meer zekerheid ontstaat.
Maar de commissie zegt zelf al dat geld verdelen een ingewikkelde kwestie is, vooral omdat het vaak om bezuinigingen gaat. Als je geld in overvloed hebt, is het niet zo moeilijk om iedereen blij te maken.
Verder praten
De voorstellen in het rapport zijn met nadruk nog concept-ideeën die verder uitgewerkt en besproken dienen te worden. Dat gaan de ondernemings- en studentenraad in ieder geval 25 januari doen in de zogeheten Gezamenlijke Vergadering. Over de uitkomst van die bijeenkomst zal Advalvas een interview publiceren met een aantal betrokken raadsleden.