Een podcast over Abraham Kuyper? Mwah, zul je misschien denken. Maar het audioverhaal is echt de moeite waard.
Het verhaal begint als Abraham Kuyper naar Amsterdam gaat om predikant te worden van de Nederlands Hervormde Kerk. Samen met Kuyper loop je door de stad naar zijn huis aan de Keizersgracht 72, op de achtergrond hoor je kerkklokken. “Hij ruikt de bedwelmende geur van de gracht en paardenstront in hartje zomer. Hij hoort het geratel van de karren, van de dienstmeisjes die op de stoep de matten aan het kloppen zijn”, zegt verteller en maker Nienke Zoetbrood.
In opstand
De podcast en audiowandeling De VU toen in het hartje van Amsterdam is een mix van een beeldende vertelling, geluiden van hoe het vroeger ongeveer moet hebben geklonken en commentaar van mensen die veel over Kuyper weten. Lopend langs zeven gebouwen in het centrum van Amsterdam hoor je over de man met een missie. Hij ging de moderne hervormde kerk weer orthodox maken, want dat was wat het volk wilde.
‘Hij ruikt de bedwelmende geur van de gracht en paardenstront in hartje zomer’
Kuypers biograaf Jeroen Koch vertelt wat voor man hij was: iemand die weet wat hij wil, die onbevreesd tegen de gevestigde orde in opstand komt en die zijn leven zo strak inricht dat hij ’s avonds zijn dagelijkse wandeling afmaakt als hij daar overdag niet het volledige uur de tijd voor had. Kuyper is ook een man met charisma, die met mooie redevoeringen mensen voor zich weet te winnen. Iemand ook die zo hard werkt, dat hij telkens weer overspannen wordt en in de put raakt.
Kost en inwoning
De Vrije Universiteit richt hij op aan de Keizersgracht 162, het derde gebouw op de route. Het is niet moeilijk je voor te stellen hoe het eraan toe ging. Studenten die in en uit lopen. Jonge mannen uit het hele land studeren er niet alleen, ze slapen er ook. Zoons van bakkers, zeekapiteins en winkeliers krijgen kost en inwoning van de universiteit.
Universiteitshistoricus Ab Flipse voegt grappige details toe, bijvoorbeeld over de overlast van ratelende karren. “De VU heeft het verzoek ingediend bij de gemeente Amsterdam of de klinkers van de gracht vervangen konden worden door houten blokken, zodat er minder geluidsoverlast was tijdens de colleges, die werden gegeven aan de voorkant van het gebouw.”
Echte invloed
Het verhaal eindigt als Kuyper na dertig jaar Amsterdam weer verlaat. Hij heeft in de tussentijd een universiteit voor de ‘kleine luyden’ opgericht en een kerkscheuring veroorzaakt. En dan is het tijd om echte invloed te gaan uitoefenen, als minister-president van het land.
Ook als je niet per se geïnteresseerd bent in Abraham Kuyper of het ontstaan van de VU is de podcast de moeite waard om te beluisteren. De zeven korte audiofragmenten, ieder tussen 4 en 9 minuten, geven een boeiend inkijkje in het leven aan het eind van de negentiende eeuw in Amsterdam en de turbulente religieuze en politieke winden die door Nederland van toen waaiden.