De eerste juniordocenten bij de bètafaculteit zijn ‘geslaagd’. Ze verdiepten zich in allerhande onderwijsinnovaties en rondden vorige week hun vierjarige professionaliseringstraject af met presentaties.
“Jullie hebben veel bijgedragen aan de faculteit”, zegt Maiza Campos Ponce, coördinator van het juniordocententraject ter introductie. “Dat is wel gebleken uit de uitkomsten van de Nationale Studenten Enquête, en in visitaties worden jullie steevast genoemd als best practice. Er zijn inmiddels meer dan twintig juniordocenten bij de bèta’s, komend jaar komt er een VU-breed traject en er is zelfs een traject voor juniordocenten opgenomen in de nieuwe cao. Dat hebben jullie mooi voor elkaar gekregen.”
De vier juniordocenten-van-het-eerste -uur mogen vandaag alleen presenteren wat ze het afgelopen jaar hebben gedaan, ‘anders past het niet binnen de tijd’. Alle vier begeleidden ze werkgroepen en volgden ze cursussen om te werken aan hun eigen professionele ontwikkeling, bijvoorbeeld over projectmatig werken of de wijsheid van de minderheid (‘deep democracy’). Maar voornamelijk doken ze vier jaar lang in manieren om het onderwijs te vernieuwen. Het idee van dit alles: seniordocenten ontlasten en het onderwijs van onderaf innoveren.
Met mensen werken
Community service learning is bijvoorbeeld zo’n innovatie. Daarvoor doen studenten in hun onderwijs opdrachten voor maatschappelijke organisaties en gaan ook echt aan het werk met de mensen om wie het gaat. Ook vernieuwend zijn interdisciplinaire en interprofessionele vakken, waarbij studenten van verschillende vakgebieden en beroepsopleidingen naar een onderwerp kijken. Of onderwijs dat bijdraagt aan de persoonlijke ontwikkeling van studenten, zoals dat van de Bildung Academie. Of digitale middelen en interactief onderwijs.
In hun projecten kwamen de juniordocenten ook haken en ogen tegen. “Voor veel docenten is community service learning een flinke stap buiten hun comfortzone”, zegt Lisanne Möller. “We hebben daarom bijeenkomsten georganiseerd in Nieuw-West voor docenten om in contact te komen met maatschappelijke organisaties. Er is nu een alliantie ontstaan om te werken aan de eenzaamheid in het stadsdeel. En we gaven workshops voor docenten en schreven een handreiking.”
Grenzen van financiering
Met A Broader Mind wil de VU haar studenten de mogelijkheid bieden om zich op academisch, persoonlijk en sociaal vlak breder te ontwikkelen. Het programma bestaat uit een onderwijsdeel, community service learning en een onderzoeksdeel. Komend collegejaar start A Broader Mind met een pilot waarin 500 bachelorstudenten van alle jaren Bildung-onderwijs krijgen in de vierde en vijfde periode.
Rolinka Schippers interviewde docenten van andere universiteiten en hogescholen, die vakken opzetten buiten de grenzen van hun vakgebied. “De onderwijsfinanciering is nu binnen de disciplines in een faculteit geregeld, dus het is heel lastig om geld te krijgen voor een cursus die buiten de afdeling gaat. Mogelijk is dat op te lossen door een docent een nulurenaanstelling te geven bij de andere instelling, waarmee die tegelijk kan inloggen en zaaltjes aanvragen en dergelijke.”>
Kas Houthuijs organiseerde bijeenkomsten met studenten en docenten om het A Broader Mind-programma (zie kader) vorm te geven. “Het is heel spannend om onderwijs te maken samen met studenten, want die hebben soms een heel andere visie.” Hij liep vast op wat hij noemt de bureaucratische kleilaag: mensen die zich verschuilen achter regels om niet te hoeven innoveren. Als de VU maatschappelijk en persoonlijk wil zijn, vindt hij, dan moet ze dat ook echt nastreven. Hij hoopt dat studenten straks voor de VU gaan kiezen omdat ze iets extra’s krijgen.
Online minidiploma’s
Onderwijsvisie VU: de docent zorgt voor de professionalisering van zijn vak, de student neemt verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces en de organisatie zorgt voor een professionele en prettige onderwijsomgeving.
Juniordocent Nienke Stumpel, die ook over haar onderwijs blogt voor Advalvas, onderzocht hoe ze via onderwijsinnovaties kan bijdragen aan de onderwijsvisie van de VU (zie kader). Ze zette het Canvas Café op om docenten te helpen beter gebruik te maken van Canvas. Ze introduceerde badges, een soort online minidiploma’s, die je studenten kunt geven voor bijvoorbeeld een vaardigheid als samenwerken, en probeerde allerlei vormen van peer-review uit om studenten meer te betrekken bij het onderwijs en docenten te ontlasten. En ze hielp met de didactische implementatie van de nieuwe systemen Canvas en TestVision op de VU.
Weerbarstige docenten
De drie onderwijsdeskundigen die zijn uitgenodigd om hun mening te geven over het werk van de juniordocenten schromen niet om de jonge docenten om advies te vragen. Hoe moeten we omgaan met weerbarstige docenten? Hoe zetten we een gezamenlijke cursus op met een hogeschool? Hoe krijgen we onderwijsdirecteuren mee?
De juniordocenten adviseren onder andere om een platform te maken waarop docenten elkaar kunnen treffen om ervaringen uit te wisselen en dingen die goed werken van elkaar over te nemen. En of het professionaliseringstraject goed werkt? Gerhard van de Bunt van KnowVU is overtuigd: “Alle nieuwe dingen komen hier vandaan, bij jullie.” En programmamanager onderwijs aan de VU Mareanne Karssen voegt toe: “Wees niet verbaasd als we allemaal aan jullie gaan trekken.” Maar een aantal juniordocenten gaat eerst eens lekker op reis.