De TU Eindhoven wil de scheve man-vrouwverhouding in de wetenschappelijke staf aanpakken door anderhalf jaar lang alleen maar vrouwen aan te nemen. VU-filosoof Rik Peels is er niet over te spreken en wijdde er een draadje aan op Twitter.
Uit allerlei onderzoeken blijkt dat vrouwen worden uitgesloten omdat witte mannen een voorkeur hebben voor andere witte mannen. Wat is er dan tegen om gedurende een korte periode alleen vrouwen aan te nemen?
“Ik wil vooropstellen dat ik honderd procent voor meer vrouwen in de wetenschap ben. Maar er zijn betere maatregelen dan deze, dat is m’n punt. Hiermee discrimineer je mannen, en dan vooral de jonge mannen, niet de vijftigers en zestigers die deels verantwoordelijk zijn voor de scheve situatie zoals die nu is.”
Maar nu zijn de vrouwen de dupe. Dan is het toch niet zo erg dat mannen het nu even zijn?
“Onrecht wordt niet beter door nog meer onrecht. Nu zijn er straks once-in-a-lifetime-opportunities, bijvoorbeeld een leerstoel die vrijkomt, waar een man geen kans op maakt. Dat is onrecht, dat is niet eerlijk. Er zijn betere, eerlijke maatregelen. Zorg bijvoorbeeld dat minstens de helft van een benoemingscommissie uit vrouwen bestaat, betrek externen, anonimiseer voor een deel de sollicitatieprocedure, daar geloof ik veel meer in.”
Maar dat soort maatregelen worden al jaren genomen. Kennelijk resulteert dat niet in een eerlijk evenwicht tussen mannen en vrouwen. Aan de VU blijft het aantal vrouwelijke hoogleraren al jaren schommelen rond de 19 procent. Gaat er één vrouw weg, dan zit je al snel rond de 14 of vijftien procent.
“Ja, maar het gaat aan de VU al beter dan aan een universiteit als die van Eindhoven, dus die maatregelen werken, en op die weg moeten we door. En we moeten de bias aanpakken op de middelbare school, afrekenen met stereotypen en zorgen voor goede rolmodellen. Allemaal betere maatregelen dat het discriminerende top-down-beleid dat Eindhoven nu gaat voeren.”
Cultuurverandering is nodig, maar duurt veel te lang. Nu vissen veel jonge vrouwen achter het net, en dat kan zo nog rustig twee of drie generaties duren.
“Hoe eerder dat verbetert hoe beter, maar niet zoals TU Eindhoven het doet. Er zijn nog andere manieren dan die ik heb genoemd: leerstoelen speciaal voor vrouwen, of je zegt tegen vakgroepen dat 20 procent of meer medewerkers vrouw moet zijn, op straffe van korting op het budget. Dan kan een vakgroep, als die een hele goede mannelijke kandidaat heeft voor een bepaalde positie, ter compensatie een vrouw op een andere positie zetten. Dan laat je het ook een beetje aan die onderzoeksgroepen, in plaats van dat je het van bovenaf doordrukt. Dan is er wat speelruimte, die is er nu niet.”
Je tweette dat vrouwen op deze manier niet op hun kwaliteiten worden aangenomen.
“Niet louter op hun kwaliteiten.”
Oké, maar dat geldt nu toch ook voor mannen? Generaties lang zijn er alleen maar mannen aangenomen omdat ze man zijn.
“Dat maak je niet goed door het dan maar om te draaien.”
Voor beperkte tijd. Na een tijdje is het evenwicht tussen mannen en vrouwen wel gelijk, is de bias weg en daarna gaat het vanzelf. Dan worden mannen én vrouwen louter op hun kwaliteiten beoordeeld.
“Nee, want die bias blijft bestaan.”
Niet in een diverse groep. Bias is een kwestie van cultuur. In een diverse groep zal de bias verdwijnen, dat mannen beter zijn.
“Nee, want diezelfde bias dat mannen beter zijn, vind je ook bij vrouwen, zoals vooroordelen jegens etnische minderheden ook vaak heersen bij die minderheden zelf.”
Maar dat komt doordat de standaard bepaald wordt door witte mannen. Als die niet langer de smaakbepalers zijn, verdwijnt die bias, ook bij vrouwen en andere minderheden.
“Die bias haal je er niet zomaar uit. Daar heb je focusgroepen, een veranderende cultuur en andere maatregelen voor nodig die het onderliggende mechanisme aanpakken, niet dit soort rigide maatregelen.”
Anderhalf jaar lang moeten de mannen even op de reservebank, wat is daar niet eerlijk aan? Vrouwen zitten er al eeuwen op!
“Jij weet ook hoe krap de arbeidsmarkt is. Sommige mensen zullen hierdoor de boot missen op een cruciaal moment in hun leven.”
Nu al missen mensen de boot: vrouwen. Dat vind je kennelijk een minder groot probleem dan mannen die achter het net vissen.
“Helemaal niet, ik heb net gezegd dat er alternatieve manieren zijn om hetzelfde te bereiken.”
Die duren te lang, en ondertussen blijven pas afgestudeerde vrouwen de dupe worden. En niet alle universiteiten voeren dit mannenmortuarium in. Mannen kunnen nog in Delft gaan solliciteren.
“Het is toch van de gekken als mannen moeten gaan uitwijken naar andere universiteiten? Iedereen, welk geslacht of welke huiskleur ook, moet Eindhoven dezelfde kans maken.”
Precies, vrouwen moeten ook kans maken.
“Natuurlijk, maar niet de garantie krijgen dat ze het worden.”
De garantie is dat de vacature door een vrouw wordt bekleed, niet dat jij het wordt omdat je vrouw bent.
“Natuurlijk, maar je kansen als vrouw gaan wel drastisch omhoog.”
De huidige status quo is heel vanzelfsprekend, niemand heeft het erover…
“Kom nou, er wordt constant over gepraat!”
Oké, maar er wordt niks aan gedaan. Wijsbegeerte aan de VU, bijvoorbeeld, is nog steeds een mannenbolwerk.
“Het kan en moet beter, maar ik ben bijvoorbeeld net lid geworden van de Amsterdam Young Academy, waar de helft man is en de helft vrouw. Dat is policy bij ons.”
Het werkt dus, dat beleid.
“Maar dat is anders, het is een sympathiekere maatregel dan alleen maar vrouwen aannemen.”
Maar je krijgt zoiets alleen voor elkaar als je een voorkeursbeleid voert ten aanzien van vrouwen.
“Het cruciale verschil is dat in het ene geval bij gelijke geschiktheid de voorkeur uitgaat naar een vrouw en in het andere mannen helemaal geen kans krijgen.”
Maar vrouwen zijn even goed als mannen. In Eindhoven wordt nu uit die grote pool van even getalenteerde mannen en vrouwen gekozen voor vrouwen.
“Als je uit een pool een kleine minderheid selecteert en in die deelpool talent gaat zoeken, neemt de kans op het absolute toptalent af. Dat is gewoon statistiek: er is meer toptalent als de pool groter is.”
Maar je weet dat als we het zo laten, over honderd jaar de universiteiten nog steeds een mannenbolwerken zijn. Misschien nog wel erger dan nu, gezien bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen.
“Er zit nog wel wat ruimte tussen dit beleid van Eindhoven en helemaal niks doen. Ik zie genoeg mogelijkheden voor goede maatregelen.”
Waar het me om gaat, is dat in de situatie zoals die nu is, vrouwelijke talenten onbenut blijven. Hoeveel vrouwelijke Einsteins zijn er niet anoniem gestorven, de afgelopen eeuwen? Vanwege seksisme!
“Ja, dat is inderdaad vreselijk. En daar moeten we dus iets aan doen.”
En bedenk wat een allochtoon talent er verloren gaat door de witte bias. Dat is mijn kritiek op de maatregel in Eindhoven: dat er alleen gekeken wordt naar vrouwen.
“Ja, om echt diversiteit te krijgen, moet je ook nieuwe Nederlanders, mensen met een beperking, en mensen met verschillende seksuele oriëntaties betrekken. Maar niet op de manier van TU Eindhoven. Dat moet je op een eerlijkere manier doen.”