“Antisemitisme is echt, de angst ervoor is gerechtvaardigd, en je voedt je met die angst als je antisemitisme bagatelliseert”, zei universitair hoofddocent ethiek en politieke filosofie Anya Topolski (Radboud Universiteit) gisteren tijdens de tweede teach-in over Gaza sinds de VU dergelijke bijeenkomsten op de campus toestaat. Het thema was antisemitisme en islamofobie en de vier sprekers op de bijeenkomst lieten zien hoe beide worden ingezet om de Israëlische oorlog tegen Gaza te legitimeren en critici de mond te snoeren.
Want niet alleen antisemieten voeden zich met de angst voor antisemitisme, ook zionisten doen dat volgens Topolski, door te stellen dat Joden nergens anders veilig zijn dan in Israël, omdat alle niet-Joden Joden haten. Zionisme, althans de variant van Theodor Herzl die uiteindelijk heeft geleid tot de stichting van Israël, heeft antisemitisme nodig, aldus Topolski.
Maar het antisemitisme dat tot de stichting van Israël leidde, was een Europees probleem waarmee nu de Palestijnen werden opgezadeld, betoogde Topolski, die Hannah Arendt aanhaalde, die schreef dat de oplossing van de “Jewish question” door middel van het koloniseren van een land slechts heeft geleid tot een nieuwe groep statenlozen en rechtenlozen, namelijk de Palestijnen.
Slachtoffers van de slachtoffers
De idee dat de Palestijnen “victims of the victims” zijn, slachtoffers van de slachtoffers van de Shoah zoals de Palestijns-Amerikaanse intellectueel Edward Saïd had gesteld, was een steeds terugkerend motief tijdens de bijeenkomst. VU-filosoof Yolande Jansen maakt er bezwaar tegen omdat het volgens haar een generalisering is van de slachtoffers van de Shoah en ook geen recht doet aan de Palestijnen als volk. Israël is volgens haar eerder een voortzetting van het Europese kolonialisme.
Maar VU-antropoloog Sinan Çankaya betoogde dat de Shoah als ijkpunt diep in het collectieve geheugen zit ingebakken, en als zodanig ook “als een schaduw over Gaza hangt.” Volgens hem maken de Holocaustherdenkingen en monumenten deel uit van een cultuur van zelfgenoegzaamheid die niet langer herinneren aan de verschrikkelijke gevolgen van het Europese antisemitisme, maar juist de Europese superioriteit bevestigen. Europa heeft immers het antisemitisme verslagen. Het zijn nu de Palestijnen die niet worden gezien als volk dat voor zijn vrijheid strijdt, maar waar het antisemitisme diep ingebakken zit.
Volgens Çankaya maken de Holocaustherdenkingen en monumenten deel uit van een cultuur van zelfgenoegzaamheid
De Palestijnen als het antisemitische kwaad, en als gevolg daarvan de “Palestijnisering van de moslimheid” (“Muslimness”). Onderzoeker Rahma Bavelaar, voorzitter van de Stichting Meld Islamofobie, noemde wat voorbeelden van islamofobie als gevolg van de aanval van Hamas op 7 oktober en de oorlog tegen Gaza. Iemand die tegen een vrouw en twee kinderen schreeuwde “Israël! Israël! Wilders PVV! Wil je dood?!” een man die werd toegebeten dat “Israël gaat jullie allemaal doodmaken.”
Rechten van moslims geschonden
Dat is niet begonnen met 7 oktober, uiteraard, maar al in de jaren tachtig, toen terreurdreiging door het westen werd “weaponized”, dus een stok werd om Palestijnen, Arabieren en moslims mee te slaan. En vanwege die terreurdreiging is alles geoorloofd in de bestrijding ervan. Ook in Nederland betekent dit dat de rechten van moslims worden geschonden.
Een toehoorder, onder de indruk van de kennis van de sprekers, vroeg of het bestuur van de VU ze ooit had geraadpleegd. VU-historicus Pepijn Brandon, die ook tussen het publiek zat, zei daarop dat de VU alleen was geïnteresseerd in een bepaald Joods geluid, wat hij, als Jood, als een vorm van stereotypering ervaart. “Al is dat niet zo verschrikkelijk als hoe moslims worden gestereotypeerd”, haastte hij zich eraan toe te voegen.
Brandon heeft zich de laatste maanden ontpopt als woordvoerder van de pro-Palestijnse beweging op de VU-campus en schuwt de ferme uitspraken niet, waar veel anderen grote omzichtigheid betrachten, ook weer tijdens deze bijeenkomst. In Israël waren de Joodse outsiders insiders geworden, zei hij, die het Europese machinegeweer, dat altijd op hen was gericht, hadden overgenomen om het op de inheemse bevolking van Israël te richten. Holocaust- en Tweede Wereldoorlogsherdenkingen zijn volgens hem uitgehold omdat mensen als PVV’er Martin Bosma, de huidige Kamervoorzitter, ervoor worden uitgenodigd.
Positief geluid
Er was veel somberheid, over de manier waarop het protest tegen de aanwezigheid van de Israëlische president Herzog bij de opening van het Holocaustmuseum werd geframed, over het gebrek aan aandacht voor de groeiende islamofobie, over de uitputtingsslag die het voor moslims is om steeds te moeten bewijzen dat ze geen gevaar vormen en ook volwaardige burgers zijn, over het gevoel van machteloosheid terwijl de oorlog in Gaza voortduurt. Over hoe door overheden georganiseerde bijeenkomsten altijd verplicht moeten eindigen met een positief geluid, “waar ik altijd een beetje weeïg van word”, aldus Bavelaar.
“Maar we zijn niet machteloos”, zei iemand. “We hebben juist veel macht, als we elkaar opzoeken en een groep vormen.”
En zo eindigde alles toch nog met een positief geluid.
Opnieuw een volledig eenzijdige, 100% anti-Israël propaganda-bijeenkomst waarbij de ene gast nog extremistischer is dan de andere, keihard in strijd met wat bestuurders beloofde over deze bijeenkomsten. Zoals te verwachten viel werd de golf van antisemitisme die na 7 oktober de Westerse wereld overspoelt volledig genegeerd, waardoor de gasten zich stuk voor stuk volstrekt belachelijk maken.
Overigens valt ook op dat de verslaggever die alle stukken over dit onderwerp tikt zich als een vis in het water lijkt te voelen bij al die extremistische anti-Israël retoriek.
Het enige wat ik zie en hoor is kafirfobie and goyfobie.
Ik vind dat noch de kop, noch hoe sommige deelnemers worden gequote een goede weergave is van hoe de teach-in daadwerkelijk was. De kop vind ik stemmingmakend; de teach-in was een inhoudelijke bijeenkomst, met experts die diep in de materie zitten. Er was vertegenwoordiging van de joodse gemeenschap, zowel als de islamitische gemeenschap. Dit artikel draagt bij aan het beeld dat er een antisemitische hetze aan het ontstaan is, en dat schaadt het streven naar rechtvaardige vrede. Pas dit aan!
En: wat fijn dat hier ruimte voor was bij de VU! Dank!
Deze beschrijving doet echt niet recht aan de teach-in. De teach-in besteedde ontzettend veel aandacht aan het rijzende antisemitisme. Het was een goed gesprek, met vier experts die hun kennis deelde vanuit allemaal hun eigen perspectief. Er was ruimte voor dialoog. Brandons kritiek was absoluut niet gericht tegen de Joodse inwoners van Israel. Ook werd het belang van Holocaust – en Tweede Wereldoorlogsherdenkingen benadrukt. De kritiek die werd geuit was niet tegen het herdenken, maar tegen het gebruik van de Holocaust om het onrecht en pijn van een andere groepering niet te erkennen. De bijeenkomst liet een bepaalde gelaagde complexiteit ziet, zonder antisemitisme en islamofobie als ‘ingewikkeld’ te bestempelen om er vervolgens aan voorbij te gaan. Dat er niet genoeg aandacht is voor islamofobie, is geen pleidooi om minder aandacht aan antisemitisme te geven. Het is een pleidooi om samen alle vormen van discriminatie, haat en geweld tegen te gaan. Dat was de pleidooi van deze bijeenkomst. Dan nog een ding, deze kop kan veel beter. Je moet het hele artikel lezen om te snappen waar het over gaat. Het roept totaal andere associaties op.
Carel, er was ontzettend veel aandacht voor het rijzende antisemitisme. Je reactie doet en niet recht aan het artikel, en al helemaal niet aan de teach-in.
Een teachin is een bijzondere vorm van onderwijs over een urgente kwestie; deze is open voor alle belangstellenden. Toch is het ook geen publiek debat; de setting is er één waarin onderwijs centraal staat. Dit principe staat op enigszins gespannen voet met het publiceren van een impressie van de teachins in Ad Valvas. Geen van de docenten was van de aanwezigheid van de journalist op de hoogte. Op zich is het goed dat er aandacht is voor de teachins. Maar het zou fijn zijn geweest als de sfeer van onderwijs en samen nadenken meer terug te vinden was in de weergave in Ad Valvas. Ik herken me bijvoorbeeld niet in de laatste zin van de weergave van wat ik heb gezegd. Ik zou nooit een zin met ‘Israel is’ beginnen en dan zo’n grote uitspraak doen. Ik probeerde wel iets te zeggen over hoe het Europese koloniale denken en handelen een rol heeft gespeeld in het ontstaan van de situatie in Israël en Palestina. Universitair onderwijs gaat erom om problemen in hun complexiteit te bezien, veel factoren mee te nemen, zorgvuldig te zijn met taal. Naar mijn ervaring lukte dat goed tijdens de teachin. Uit de vragen van de studenten bleek eenzelfde houding. In de weergave in Ad Valvas blijkt daarvan naar mijn smaak te weinig. Daar zou ook meer van het ethos van onderzoek en onderwijs in naar voren mogen zijn gekomen.’