De VU is groter dan de som der delen. Vorig jaar is het VUture proces gestart, waarin we tekortkomingen van de organisatie samen proberen te verhelpen. De VU zit in grote financiële problemen, en het is daarom cruciaal dat we die samen onder ogen zien, dat we samen nadenken over waar de grootste problemen zijn, en hoe die samen op te lossen zijn. We moeten voorkomen dat veel energie weglekt in interne conflicten. In de kritieke situatie waarin de VU nu verkeert is het van belang om de gehele organisatie in het oog te houden.
Al onze bestuurders worden benoemd op advies van een benoemingsadviescommissie waarin diverse betrokkenen vertegenwoordigd zijn. De macht van bestuurders is altijd geleend, en geldt voor de termijn van hun benoeming. De VU betaalt het salaris van alle medewerkers: de CvB-leden, de bestuurders (verenigd in het Bestuurlijk Overleg VU), en alle andere medewerkers.
Onze bestuurders vertrouwen voor hun beslissingen steeds meer op modellen. Het begint met het besturingsmodel, waar een faculteit wordt geleid door het faculteitsbestuur. Het geld wordt verdeeld volgens het VU Sturings en Allocatiemodel (VUSAM). De kosten van de diensten worden doorbelast volgens het Kosten Doorbelasting Model (KDM). Deze modellen bevatten tientallen parameters, en door het draaien aan die parameters worden de geldstromen gestuurd. Het is een nulsomspel: geen van deze parameters of op deze modellen gebaseerde beleidskeuzes leiden direct naar meer inkomsten of minder uitgaven; er wordt alleen met geld geschoven tussen diensten, faculteiten, afdelingen, en opleidingen.
Hiermee zijn deze modellen en de manier waarop ze in het beleid gebruikt worden, een rechtstreekse aanval op onze solidariteit. En het controleren van alle geldstromen is een kostenpost, zodat er nog minder geld te verdelen valt. Recent is er binnen de Bètafaculteit een opleidingenexploitatiemodel (OEM) ontwikkeld, waarmee meer inzicht wordt verkregen in de kosten van een opleiding. Dit OEM hangt natuurlijk nauw samen met het VUSAM en KDM, en bevat weer nieuwe parameters. Zo ontstaat er geleidelijk een samengesteld model van de VU, met bestuurders die draaien aan de knoppen van dit model, en die hopen dat dit ook helpt.
De Bètafaculteit is groot en bestaat uit tien afdelingen, die straks over zes gebouwen zullen zijn verdeeld. Daardoor is er een relatief grote afstand tussen het faculteitsbestuur en de afdelingen. Een neiging tot top-down besturen met beslissingen gebaseerd op modellen groeit. Weinigen kunnen het geheel nog overzien. In het besluitvormingsproces moeten de financiële kaders bewaakt worden, maar moeten keuzes verder op inhoudelijke gronden genomen worden, binnen de waarden waar we samen als VU-gemeenschap voor staan. Dus welk portfolio aan onderzoek en onderwijs willen we? En hoe gaan we dat met elkaar regelen?
De VU is soms ook een grote familie. Bij het afscheid van de vorige CvB-voorzitter, Mirjam van Praag, op 4 september 2023, ontstond er een indrukwekkende Finse samenzang van een tot de nok gevulde aula. Dit gevoel tot een groter geheel te behoren kan de leden van de VU-gemeenschap helpen samen door deze moeilijke tijd te komen. Als de VU nu een pad van reorganisaties in zou slaan, vrezen wij dat dit sociale weefsel zal scheuren. En dat zou penny wise, maar pound foolish zijn.