Sinds een paar maanden zijn er op de campus vijf genderneutrale toiletten te vinden. Hoewel de initiatiefnemers het liever over ‘neutrale’ toiletten hebben: transgenders willen geen aparte toiletten.
De opening van een conferentie over zorg voor transgenders door koningin Maxima was een paar maanden geleden de aanleiding om een paar genderneutrale toiletten in te richten.
Diversiteit op de pot
Wim Haan, coördinator diversiteit, was daar al lang mee bezig. “De reden daarvoor is heel principieel. We zeggen altijd dat diversiteit op de Vrije Universiteit een groot goed is. Dat gaat niet alleen om etniciteit of om religieuze diversiteit maar om alle soorten diversiteit. Ook op het gebied van gender.”
Geweld
Openbare toiletten zijn gevaarlijke plekken voor transgender personen. Daarom zijn neutrale wc’s belangrijk voor deze groep. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Veilig, zolang men het niet merkt…’ dat het Transgender Netwerk Nederland (TNN) in 2015 onder 351 Nederlandse transgenders hield.
28 procent van hen was in het afgelopen jaar wel eens in een openbaar toilet beledigd. Tegen vijf procent was dat jaar zelfs ‘evident geweld’ gebruikt. Daaronder vallen bedreigingen, (seksuele) aanvallen en vernieling van eigendommen. Zoals een respondent zegt: ‘Naar het toilet gaan op stations/winkels en uitgaansgelegenheden was een kwestie van beide hokjes uitgejaagd worden. Vrouwen voelden zich bedreigd (en gaan schelden, hulp halen, met tassen slaan) en bij de heren ben ik er aan m’n haar uitgesleurd.’
Karin West, oprichter van VU Pride, is blij met de toiletten. “Het werkt normaliserend voor mensen die zich niet per se kunnen vinden in het beeld dat je óf een man óf een vrouw bent. Stel dat je transgender bent en je presenteert jezelf die dag als vrouw. Dan moet je bij gescheiden toiletten kiezen of je de strijd aangaat en opmerkingen in het vrouwentoilet riskeert.” En ze vindt het ook gewoon handig als ze in de toekomst alle toiletten op de VU kan gebruiken. “Het is niet chill als ik nodig moet plassen en ik mag de wc niet in.”
Behoefte
Els van Haasen, manager services bij FCO, hoefde er niet lang over na te denken. “In het kader van de diversiteit op de campus vonden we dat we het moesten doen. Het uitgangspunt is dat in elk gebouw één genderneutraal toilet op de begane grond is. Zodat ook bezoekers dat gemakkelijk kunnen vinden.” Over een jaar wordt geanalyseerd of de toiletten aan een behoefte voldoen. Een echte uitbreiding van het arsenaal zit er echter niet in. “We hebben net het hele hoofdgebouw aangepast en alle toiletten verbouwd. Er is geen budget voor verandering. Nu hebben we alles kostenneutraal kunnen aanpassen.”
Gewoon toilet
Wel hopen Haan en West dat de bordjes op de toiletten aangepast worden. Daarop staat nu nog een figuurtje dat half man en half vrouw is. Volgens West lijkt het zo net alsof die toiletten speciaal voor genderneutrale mensen zijn. Terwijl het juist een algemene wc voor iedereen is. Daarom worden de figuurtjes vervangen door het woord ‘toilet’.
Wim Haan: “Vooraf heb ik advies gevraagd bij het Transgender Netwerk Nederland (TNN) waar zij behoefte aan hadden. Het antwoord was heel simpel: “Als transgender willen we geen apart toilet, we willen toiletten die voor iedereen toegankelijk zijn.” Haan: “En schone toiletten, maar dat wil iedereen.”
Troep
Tot nu toe is in elk gebouw één vrouwentoilet tot neutraal toilet omgedoopt. Een kwestie van een ander bordje op de deur hangen. Het veranderen van herenwc’s zou ingrijpender zijn omdat daar ook alle urinoirs gesloopt zouden moeten worden. De vrouwelijke gebruikers van veranderde toiletgroepen hoeven zich volgens Van Haasen geen zorgen te maken over mannen die daar voortaan een puinhoop achterlaten. Van de schoonmakers hoort zij dat de vrouwentoiletten viezer zijn dan die van de mannen. “Je zou het andersom verwachten, maar het is niet zo. De vrouwen gooien alles op de grond.”
Ook hoeven vrouwen niet bang te zijn dat alle toiletblokken op de campus volkomen neutraal worden. Dit omdat er ook vrouwen zijn die er niet op zitten te wachten om tijdens toiletbezoek een man tegen te komen. Karin West: “Dat snap ik, ik sta zelf ook wel eens voor de spiegel aan mijn panty te hijsen.”
Geheime wc
Helemaal onbekend zijn de neutrale toiletten op de campus ook weer niet. Wim Haan, rebel die hij is, wist twintig jaar geleden al voor elkaar te krijgen dat de vijftiende verdieping van het hoofdgebouw een neutraal wc-blok heeft. De reden daarvoor was niet ideologisch maar praktisch.
“Op de vijftiende verdieping werkte ik in een achteraf gelegen gang waar alleen een vrouwentoilet was. De mannen moesten naar de andere kant van het gebouw. Op de gang werkten 23 mannen en 2 vrouwen. We hebben het in een vergadering besproken, de twee vrouwen vonden het goed en het bordje op de deur werd aangepast.” Klaar. Al twintig jaar heeft niemand klachten.