Het is dit jaar regelmatig raak in de Amsterdamse straten. Afgelopen nacht nog werd een man doodgeschoten in de De Clercqstraat, waarbij ook een langsrijdende tram met inzittenden geraakt werd. VU Newsroom besteedde woensdagmiddag aandacht aan de liquidatiegolf, die ooit begon als een Antwerpse drugsruzie tussen twee groepen.
De lont in het kruidvat
“Die ruzie is de lont in het kruidvat geweest”, vertelt Wouter Laumans. Samen met medegast Marijn Schrijver schreef hij het boek Mocro Maffia. “Het beeld dat wij krijgen, is dat die groepen sindsdien steeds meer versplinterd zijn.”
Overal kogels
Mocro Maffia is de populaire benaming voor een groep zeer criminele, jonge Marokkanen, maar de term is omstreden. “Volgens de critici is echte maffia veel meer georganiseerd”, legt Schrijver uit. Hij ziet dan ook een groot verschil in aanpak tussen deze liquidaties en die uit de tijd van Willem Holleeder. “Tien jaar geleden waren die liquidaties een stuk zakelijker en doelgerichter. Nu zijn het jonge jongens die het hele magazijn van zware wapens leegschieten, met als gevolg dat de kogels overal belanden. Tot in kinderdagverblijven aan toe.”
De straat als basis
Saïd Bensellam werkt veel met Marokkaanse jongeren met zijn stichting Connect Initiatieven. Hij benadrukt dat de jongeren niet als crimineel geboren worden. “Maar als de straat je basis is, dan is verleiding van negatief gedrag groot.” Bensellam liep daar vroeger zelf ook tegenaan, maar wist zich op te werken door zich te storten op het boksen. Volgens hem schort er veel aan de begeleiding. “Sommige jongeren worden begeleid door twaalf verschillende instellingen met allemaal hun eigen agenda’s. Zo’n jongen heeft gewoon één begeleider nodig, die hem helpt van a tot z.”
Onvolledige informatie
Van de panelleden komt Jeroen Poelert het vaakst in aanraking met de liquidatiegolf. Als Bureauchef Zware Criminaliteit van de politie Amsterdam krijgt hij haast wekelijks tips. “Maar dat is altijd de informatie dat er een liquidatie gaat plaatsvinden, nooit horen we of dat morgenmiddag, volgende week of vannacht is. Op dat gebied heeft de politie nog het meest te winnen.” Hij benadrukt dat zakelijke liquidaties vaak heel moeilijk te onderzoeken zijn. “Er zit weinig emotie bij, dus daarom zijn er vaak weinig sporen.”
Van tasjesdief tot moordenaar
Ook zijn de verbanden heel ingewikkeld en kan een probleemjongere razendsnel een liquideerder worden, zo blijkt uit een voorbeeld van Laumans. “Eind januari heeft de politie een auto koud gezet met heel veel kalasjnikovs en benzine. De bestuurders waren jongens van 21, die een paar weken daarvoor nog gepakt waren voor winkeldiefstal.”
Onvoorspelbaar worden
Dat de auto toch gepakt werd, komt doordat de politie nu vooral bezig is de middelen te volgen. “We volgen welke auto’s ze nemen en welke wapens ze gebruiken”, zegt Poelert. “Daarmee hebben we al een aantal keer een auto gestopt, terwijl die onderweg was naar een liquidatie. Het is onze wens om onvoorspelbaarder te worden.”
Een terechte vraag uit het publiek is of de politie op die manier niet vooral de uitvoerders opspoort, maar nooit de grote opdrachtgevers. “We moeten als politie ergens beginnen. Hoe hoger in de orde je komt, hoe moeilijker het wordt. We proberen er echt wel inzicht in te krijgen, maar het is een traject voor de lange adem.”
Gezag uitstralen
De discussie gaat niet alleen over de liquidaties, maar ook over de manier waarop de politie en de Marokkaanse jeugd elkaar benaderen. Bensellam drukt de jongeren die bij hem komen vooral op het hart om beleefd te zijn als ze een keer met hun scooter aangehouden worden. Als je dan arrogant of opstandig reageert, wil de politieagent alleen maar méér zijn gezag uitstralen. “Vervolgens krijg je een felle discussie en lig je met een knietje in je nek op de grond.”
Wantrouwen
Toch worden sommige Marokkaanse jongeren ook gebruikt door de politie. “Minderjarigen wordt door de politie gevraagd, zonder dat de ouders het weten, om informatie los te peuteren bij criminelen, dat heeft Opstelten nog bevestigd”, zegt Schrijver. De politie doet niet alles zuiver, zo luidt zijn boodschap na nog een paar voorbeelden. En daarom geeft Schrijver de zaal een advies mee. “Wantrouw alle machten in de samenleving. Dat is uw recht en uw plicht.”