Met een bedrag van 24 miljoen euro in de plus sloot de Vrije Universiteit het jaar 2020 af. Dat is 16 miljoen euro hoger dan begroot. Maar van winst kun je niet spreken, aldus bestuurslid Marcel Nollen.
Om direct maar met de anticlimax te beginnen: het positieve resultaat van 24 miljoen is voor ruim 15 miljoen euro boekhoudkundige winst. Het bestaat op papier, maar de VU heeft er volgens de financieel directeur Hanco Gerritse geen euro meer door te besteden – waarover later meer. Het resterende overschot van 9 miljoen komt dicht bij het positieve resultaat dat de VU voor ogen had in de begroting van 2020: dat scheelt 800.000 euro. Een heel klein extraatje als je bedenkt dat de totale inkomsten en uitgaven beide hoger zijn dan een half miljard.
Toeval is het wel dat het resultaat min de zogeheten ‘non-cash’-effecten vrijwel op de begrote 8 miljoen winst uitkomt. Want het jaar 2020 liep natuurlijk totaal anders dan verwacht. Er waren meer studenten, onderzoeksprojecten liepen vertraging op of konden niet doorgaan en de campus was nagenoeg leeg. Er zijn dus zeker spannende dingen te vinden in het jaarverslag van 2020.
Coronakosten
De berekening van de corona-effecten bijvoorbeeld: Covid-19 kostte de VU zo’n 12 miljoen euro, is de inschatting. De universiteit liep naar schatting zo’n 13 miljoen euro mis aan inkomsten, waarvan 7 miljoen euro uit de tweede en derde geldstroom. Ook was er bijna 6 miljoen euro minder omzet uit onder meer evenementen, catering, parkeeropbrengsten, repro, patiëntenzorg bij Acta en cultuurcentrum Griffioen.
De VU liep naar schatting zo’n 13 miljoen euro mis aan inkomsten
De lasten daalden door corona in totaal met 1 miljoen. Dat is een som van allerlei plussen en minnen. Zo kostte het personeel 5 miljoen euro meer, vanwege contractverlengingen, opgebouwde verlofstuwmeren en meer extern personeel. Maar daar staat tegenover dat er ruim 6 miljoen minder instellingskosten waren, ondanks zaken als thuiswerkplekken die juist geld kostten. Dat lag onder andere aan lagere reis- en printkosten en minder kosten voor congresbezoeken.
Ongewenste overschotten
Er bleef ook geld op de plank liggen door de coronacrisis, met name geld dat de VU extra van het Rijk had gekregen voor versterking van de bètawetenschappen. “Die 24 miljoen is geen winst”, zei VU-bestuurslid Marcel Nollen dan ook tegen de medezeggenschap in de vergadering over het jaarverslag. “Er zijn veel uitgestelde betalingen, die komen later gewoon terug.”
‘Er zijn veel uitgestelde betalingen, die komen later gewoon terug’
Maar, gaf hij toe, dan nog heeft de VU meer overgehouden dan de bedoeling is. “Daarom hebben we voor 2021 negatief begroot. We zijn minder voorzichtig geweest, want dit soort overschotten willen we niet.”
Hoge rente
Terug naar die boekhoudkundige winst van ruim 15 miljoen euro. Die zit ’m in twee dingen: lagere afschrijvingskosten (6 miljoen) en een zogeheten herstructurering van de derivatenportefeuille (bijna 10 miljoen). De derivaten, zogeheten renteswaps, had de VU gekocht tussen 2002 en 2008 om de rente op toekomstige leningen voor de nieuwbouw vast te zetten en zo het risico op rentestijgingen in te dekken. Er is veel te doen geweest om die derivaten, want doordat de rente sindsdien alleen maar is gedaald, staan de renteswaps ‘onder water’. De VU betaalt nu een veel hogere rente over de leningen dan wanneer die met de huidige rentestand zouden zijn aangegaan.
Minder ongebruikte derivaten
Een deel van de derivaten was bovendien nog ongebruikt gebleven. Er werd voor de renovatie van het hoofdgebouw, de bouw van het O2 en het Nieuwe Universiteitsgebouw minder geld geleend dan er renteswaps gekocht waren om de risico’s te dekken. Daar is vorig jaar verandering in gekomen. Voor het nieuwe onderzoeksgebouw, locatie Schoolwerktuinen, is extra geld geleend. Een deel van de ineffectieve derivaten kon toen worden ingezet om de renterisico’s van de nieuwe leningen af te dekken. De relatief hoge rente die de VU over de swaps betaalt blijft jammer, maar in ieder geval liggen er nu minder onaangeroerd op de plank geld te kosten.
Lees alle artikelen over het jaarverslag 2020:
> Meer meldingen van zorgwekkend gedrag in 2020
> ‘Alle ventilatie en serverkoeling kostten extra energie’
> Veel te veel externen bij IT
Correctie 28 juni 2021: De VU kocht de renteswaps tussen 2002 en 2008. In een eerdere versie van dit artikel stond foutief 2018 vermeld.