Gerenommeerde bladen als Science en Nature dwingen goedwillende wetenschappers om te frauderen. Of in ieder geval hun resultaten mooier te laten lijken dan ze eigenlijk zijn.
Dit is samen met de hoge publicatiedruk de oorzaak van deze vorm van slodderwetenschap. Dat betoogde sociaal psycholoog Joop van der Pligt gisteren in de theaterzaal van Crea in het debat over wetenschapsfraude in de sociale psychologie.
Negatieve resultaten niet interessant
Van der Pligt maakte het zelf mee. Hij diende een artikel in bij Science waarin hij drie onderzoeken beschreef, twee met een negatieve uitkomst, en één met een positieve uitkomst. Science vond de eerste twee onderzoeken niet interessant en vroeg of die niet weg konden.
“Negatieve resultaten zijn ook gewoon niet interessant.” vindt Van der Pligt: “Wie interesseert het nou als blijkt dat rode sokken geen agressie in de hand werken? Niemand. Het wordt pas leuk als iets wél effect heeft. Tenzij het om leven en dood gaat, dan is elk resultaat belangrijk.”
Daarom wordt in de sociale psychologie vaker resultaat weggelaten dan in bijvoorbeeld de geneeskunde.
Racistisch worden
Maar de drang naar positieve resultaten kan te ver doorslaan. Kijk naar sociaal psycholoog Diederik Stapel. Hij verzon data om aan te tonen dat mensen racistisch worden in een troosteloze omgeving en publiceerde dit in Science. Ook bleek uit zijn onderzoek dat vleeseters hufteriger zijn. Allemaal verzonnen data en verzonnen veldwerk, allemaal fraude.
Het is niet alleen de schuld van de bladen. Stapel masseerde zijn data wel heel extreem, maar meer wetenschappers plegen fraude of bedrijven slodderwetenschap.
In één van elke zeven gepubliceerde artikelen rondt een wetenschapper een niet significant getal af naar een significant getal. Dat blijkt uit onderzoek van sociaal gedragswetenschapper Jelte Wicherts. ‘Kleiner dan 0,05’ blijkt dan bijvoorbeeld 0,054 te zijn. Gróter dus dan 0,05.
Geen goochelaarsshow
Wicherts vroeg data op van reeds gepubliceerde artikelen bij collega-onderzoekers en rekende die na. Opvallend was overigens dat 73 procent van de onderzoekers die hij om data vroeg, die niet kon of wilde geven. Dat is vreemd, want volgens de regels van de American Psychological Association (APA) moeten auteurs hun gegevens tenminste vijf jaar beschikbaar te houden voor collega’s.
Daar zit volgens Wichterts het probleem en tevens de oplossing: “Wetenschap is geen goochelaarsshow, het verschil is dat bij wetenschap de methodes openbaar zijn. En dan moeten ze ook wel echt openbaar zijn.”
En niet alleen de goede resultaten, maar ook de slechte. Want volgens Wichters bestaat er geen mislukt onderzoek, behalve als de helft van de proefpersonen wegloopt of het fMRI-apparaat ontploft. En dat doen ze zelden.
Geen baat bij
Gelukkig zijn er steeds meer open-source tijdschriften, zoals PLoS-one. Toch zullen bladen als Science en Nature niet zomaar al hun data vrijgeven, simpelweg omdat ze daar zelf geen baat bij hebben. Het kost allemaal geld.
|
Blinde ambitie |
|
> Is publicatiedruk wel een oorzaak voor fraude? Jonge onderzoekers frauderen immers niet meer dan oudere, terwijl die wel meer druk hebben om te publiceren. Dat betoogt sociaal psycholoog Wolfgang Stroebe |
|
> Blinde ambitie is de hoofdoorzaak van fraude. Dat zegt Maarten Keulemans, chef wetenschap van de Volkskrant. Hij interviewde Stapel en andere frauderende onderzoekers en concludeert dat wetenschappers te veel in hun eigen hypothese geloven omdat ze er zo lang over hebben nagedacht. |
|
> Volgens Van der Pligt moet vertrouwen wel de hoeksteen blijven van de wetenschapsbeoefening. Het gros van de wetenschappers is namelijk gewoon eerlijk. |