De faculteit Sociale Wetenschappen dreigt flink te moeten bezuinigen en dus ook de afdeling Sociale en Culturele Antropologie. Sommige mensen vrezen zelfs dat die relatief kleine opleiding dreigt te verdwijnen. Maar volgens afdelingshoofd Ton Salman is daar geen sprake van.
“Antropologie is een van meest actuele en urgentste studies over de grote vraagstukken in de wereld van deze tijd. Zo’n club moet je koesteren”, zegt Ton Salman. Rond de zomer kreeg de afdeling de mededeling dat ze volgend jaar wellicht een kwart van haar budget uit de eerste geldstroom moet inleveren. Dat was een koude douche. “De faculteit als geheel dreigt in 2016 zo’n twaalf procent minder geld van de universiteit te krijgen en op basis van het verdelingsmodel moeten wij daar een flinke bijdrage aan leveren. Een van de redenen is dat er twee jaar geleden flink minder studenten waren ingeschreven. Dat krijgen we nu op ons bordje. Maar van een dergelijk tekort als genoemd is geen sprake. De definitieve berekeningen en de normale extra eigen inkomsten van de afdeling waren daarin nog niet verrekend. De faculteit wil bovendien de aangekondigde bezuiniging deels opvangen door het inzetten van de financiële reserve. En naar ik heb begrepen gaat het college van bestuur daar mee akkoord,” aldus Salman. “Natuurlijk moet er daarnaast naar duurzame oplossingen voor de volgende jaren worden gezocht.”
Beste opleiding
Gaat het dan zo slecht met de opleiding dat de studenten wegblijven? “Integendeel. We zijn nog nooit zo springlevend geweest”, reageert hij. “In Nederland zijn er vijf opleidingen antropologie plus nog wat opleidingen waarvan het een onderdeel is. En al jarenlang staan we met de bachelor- en de masteropleiding in de top twee op ons vakgebied in de nationale studentenenquête en in de Elsevier-studiegids. Dit jaar weer nummer één. Wij bieden dus een opleiding van hoge kwaliteit, al kan het natuurlijk altijd nog beter.”
Salman zegt dat over een langere periode gezien het aantal studenten redelijk stabiel is. “Dat jaar waar we nu op worden afgerekend was een uitschieter naar beneden. Nu hebben we weer 49 eerstejaars, 15 procent meer dan vorig jaar. De masterinstroom is dit jaar iets te laag met 27 studenten. We hebben er ook wel eens meer dan vijftig gehad en dat kunnen we aan, al moeten we dan nóg harder lopen om dat onderwijs goed te geven en studenten intensief in practica en thesisprojecten te begeleiden. Bij het masteronderwijs sluiten we trouwens nauw aan op ons onderzoek.”
Hoogst actueel
Salman wil graag de discussie aan met collegevoorzitter Jaap Winter, die onlangs zei dat als je wilt vernieuwen je niet ook al het bestaande in stand kan houden. “Antropologie is voortdurend aan het vernieuwen. Ons studieveld is de wereld van nu. Die wereld globaliseert in snel tempo. De mensen die de antropologen honderd jaar geleden bezochten, wonen nu bij ons om de hoek. Daarom werken we thematisch. Ons onderzoek draait om mobilities, belonging and beliefs. Door de voortdurende beweging van ideeën, goederen, technologieën en natuurlijk migratie zijn de werelden van verschillende culturen steeds meer met elkaar verweven, en tegelijk is je ergens thuis voelen geen vanzelfsprekendheid meer. Dat zijn processen die zich overal ter wereld afspelen. Onze collega’s werken bijvoorbeeld in Amsterdam, Indonesië, China, Bolivia, Ethiopië, Bangladesh. Die verhalen bij elkaar brengen, geeft een boeiend en actueel, maar ook voor politiek en beleid relevant beeld van wat werkelijk speelt in onze wereld achter de grove categoriseringen en te rappe oordelen. En dat laten we ook zien op onze website StandplaatsWereld, waar onderzoekers en studenten berichten over hun reizen, hun onderzoek en hun werk. Dat geeft tegelijk transparantie aan wat we doen.”
Nuttig voor anderen
Hij benadrukt dat de antropologen geen in zichzelf gekeerd clubje zijn. “Onze onderzoeksbenadering, waarbij vaak etnografie centraal staat, is een belangrijke bijdrage aan de hele sociale wetenschap. We vullen de expertise van bijvoorbeeld sociologie en politicologie aan. En hoewel ook daar veel kwalitatief onderzoek wordt gedaan, bestaat er veel aandacht voor statistisch-empirisch onderzoek. Onze kracht ligt in het achterhalen van de percepties en praktijken van mensen, die achter de gehanteerde termen en categorieën schuilgaan. Daarom werken we op de faculteit graag interdisciplinair samen en geven wederzijds vakken en minors voor studenten uit andere opleidingen. Wij zijn ook heel interessant voor studenten psychologie, letteren, rechten, criminologie, economie. Eigenlijk voor iedereen.”
Twaalf promoties
Salman wijst er op dat de afdeling relatief veel promoties heeft. “Dit jaar zijn het er twaalf en dat is erg veel voor een relatief kleine afdeling als de onze. Maar zo veel dissertaties hebben we niet elk jaar. We doen ook onderzoek in opdracht van buiten en verwerven regelmatig subsidies bij NWO en andere, ook internationale fondsen. Dat is een graadmeter dat de buitenwereld vertrouwen heeft in wat we wetenschappelijk doen.”
Maar goed, de realiteit dwingt hem enige zorgen over de toekomst te maken. “Het bestaande toewijzingssysteem zorgt voor fikse fluctuaties. Te grote fluctuaties, die aan de stabiliteit van afdelingen raken. Zeker bij kleine afdelingen als de onze kan dat ernstige consequenties hebben. Kijk naar de prestaties over een langere termijn en reken daar op af. Dan doen we het goed en hebben we hele mooie toekomstperspectieven.”