“Kunnen jullie geheimhouden of je de persoon op het plaatje dat ik zo laat zien, kent?” Psycholoog Andreas Wismeijer klikt verder en toont de zaal met kinderen en hun opa’s en oma’s een lachende Freek Vonk met een anaconda om zijn nek.
Een meisje slaat de hand voor haar mond en kijkt haar opa raadselachtig aan. De zaal is muisstil. “Oké”, zegt Wismeijer. “Hoe heet deze persoon?” Tal van vingers schieten omhoog en anderen roepen direct al: “Freek Vonk!!!” “Jullie hebben het heel goed gedaan”, prijst Wismeijer de kinderen. “Niemand bewoog of fluisterde stiekem: ‘Ik ken hem’.”
Schamen
Wismeijer is docent in een van de kindercolleges die het Hoger Onderwijs Voor Ouderen elk jaar organiseert. Vandaag gaat het over geheimen. De flinke zaal 08A00 in het hoofdgebouw zit goed vol, de 10- tot 12-jarigen kijken verwachtingsvol naar de docent en hun grootouders zitten er glimlachend naast.
“Ik doe onderzoek naar geheimen”, vertelt Wismeijer. “Wie weet wat geheimen zijn?” “Dingen die je voor jezelf houdt”, zegt een meisje. “Dingen waarvan je niet wilt dat andere mensen ze weten,” zegt een ander. “Als je je ergens voor schaamt”, zegt een derde.
Poesjes
Wismeijer doorspekt zijn verhaal met vragen en verhalen over zijn poezen en twee jonge dochters. Bij elke vraag – “Wie weet een voorbeeld van een geheim?” – gaan tientallen vingers omhoog en elk kind komt aan de beurt. “Als je de juf hebt gepest.” “Als je verliefd bent op iemand.” “Is er iemand op iemand verliefd?” vraagt Wismeijer. Gretige kindervingers. “Deze is even voor de opa’s en oma’s.” Gelach.
Met humor, persoonlijke aandacht en enthousiasme leidt Wismeijer de kinderen door zijn vakgebied. Van redenen om geheimen te hebben en waarom het zo moeilijk is om ze te bewaren tot of je ziek kunt worden van geheimen. “Ik onderzoek mensen met hele grote geheimen. Zij worden wakker en denken aan hun geheim en gaan denkend aan hun geheim naar bed. Dat is niet goed.”
Buikpijn
Hij heeft ook advies voor de kinderen: “Als je een geheim hebt waar je over piekert, waar je buikpijn of hoofdpijn van krijgt, dan is het toch beter om het aan iemand te vertellen. Aan wie kan je het dan vertellen?” Dat weten de kinderen wel: papa en mama, zusje, nichtje, vriendin, hond, knuffel. “Het kan inderdaad ook je huisdier zijn. Of schrijf het op in je dagboek en probeer elke dag even te schrijven. Al na een paar dagen heb je minder gedachten over je geheim.”
De opa’s en oma’s, die normaal voor zichzelf in de HOVO-banken zitten, kunnen het niet laten om ook bij dit kindercollege af en toe toch wat aantekeningen te maken. Het stikt dan ook van de weetjes. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat jongens vaker geheimen hebben die voorkomen dat hun ouders boos worden en meisjes hebben geheimen die voorkomen dat zij of andere mensen ruzie krijgen.
Bescherming
Wismeijer weet ook dat we vooral geheimen hebben om onszelf te beschermen – tegen de reacties van andere mensen, om te voorkomen dat we buiten de groep vallen. En over mensen met een groot geheim is ontdekt dat als ze rekensommen moeten maken, ze meer fouten maken en langer over de sommen doen dan mensen zonder groot geheim. Dat komt doordat een deel van hun denkvermogen wordt verbruikt met proberen de gedachten aan het geheim te onderdrukken.
Aan het eind van het college mogen de kinderen helemaal los, met alle vragen die ze hebben. “Hoe heten je poezen?” “Hoe los je het op als je een groot geheim hebt, maar je kunt het tegen niemand vertellen?” “Had je geen geheim agent moeten zijn?” Achter elkaar door beantwoordt Wismeijer de vragen. Langzaamaan zijn er steeds minder vingers zichtbaar en dooft het vragenvuur uit. Tijd voor een beker ranja.