Het komt niet zo vaak voor dat je als student de kans krijgt een belangrijke wetenschappelijke ontdekking te doen. Maar het overkwam aardwetenschapper Melanie During wel: zij zat in het publiek toen emeritus geologiehoogleraar Jan Smit vertelde over een geheime onderzoekslocatie in North Dakota waar 66 miljoen jaar geleden het leven plotseling werd stilgezet door een tsunami, veroorzaakt door de grote meteorietinslag in Mexico die de dinosauriërs deed uitsterven.
“Ik heb heel bijdehand mijn vinger opgestoken en gezegd: “Als je daar fossielen hebt van dieren die door de meteorietinslag om het leven zijn gekomen, dan kun je met isotopenonderzoek een klimaatreconstructie doen van de laatste paar jaar.” Smit kwam naderhand naar me toe en vroeg of ik daar mijn afstudeeronderzoek van wilde maken.
During was niet de enige die op het onderzoek zat. Smit zelf publiceert vandaag een artikel met verdere bewijzen uit North Dakota voor zijn ‘grand theory’ van de meteorietinslag. Het onderzoek is wereldwijd opgepikt: van de National Geographic tot de Japan Times schreven erover. In Nederland was de Volkskrant de eerste die het nieuws naar buiten bracht.
Doodgegaan in het groeiseizoen
Maar During deed zelf ook een erg belangrijke ontdekking: uit fossiele vissenbotten van de locatie leidde ze af dat de inslag in het voorjaar moet hebben plaatsgevonden. During: “Deze vissen hebben een seizoen waarin ze groeien, het voorjaar en de zomer, en een seizoen waarin ze niet groeien. In hun botstructuur zijn een soort jaarringen te zien. Ik heb hele precieze scans gemaakt waaruit af te leiden is dat ze in het groeiseizoen zijn doodgegaan.”
Het idee van de groep wetenschappers rondom Jan Smit is dat er meteen na de meteorietinslag in Mexico een schokgolf door de aarde is gegaan. “Een beetje als een tsunami, maar dan ging de schokgolf door de aarde sneller dan door de zee en deed de aarde het water klotsen, dat noem je een seiche”, verduidelijkt During. De onderzoekslocatie in North Dakota was indertijd een rivier waar met enorm geweld een seiche van zout water overheen is geraasd, veroorzaakt door die drukgolf door het land.
Steentjes uit de ruimte
Ze hebben hun opgravingen de afgelopen jaren in het geheim gedaan
Het bewijs: er zijn zoet- en zoutwatervissen onder de fossielen en ze hebben steentjes in hun kieuwen die de ruimte in zijn geslingerd met de inslag en daarna zijn neergeregend in een groot gebied. De publicatie van Smit en consorten gaat over die steentjes, microtektieten genaamd. “Het is stollingsgesteente, waaruit je onder meer door de luchtbelletjes in het midden kunt afleiden dat ze onder gewichtloze omstandigheden en dus in de ruimte zijn ontstaan”, vertelt During. Dit is de grootste ontdekking op dit vlak na de inslagtheorie die Smit in de jaren zeventig poneerde. De precieze locatie van de vindplaats houden de geologen geheim. Ze hebben hun opgravingen de afgelopen jaren ook in het geheim gedaan.
Durings onderzoek draait om het vinden van bewijs in welk seizoen de grote inslag plaatsvond. Naast de vissenkaken heeft ze nog een bewijs: een net gekiemd zaadje. “Dat zaadje heeft nog geen wortels. Het haalt de energie om te kiemen uit zichzelf. Dat gebeurt in de lente. Vlak daarna zou het zaadje zijn gaan wortelen, maar er is iets tussen gekomen.”
Scriptieprijs
Voor haar onderzoek kreeg During de Escherprijs van het Koninklijk Nederlands Geologisch Mijnbouwkundig Genootschap, de prijs voor de beste scriptie op het gebied van de aardwetenschappen. En ze is bezig het onderzoek gepubliceerd te krijgen in een van de belangrijke wetenschapstijdschriften. Ze is al afgestudeerd en heeft een baan.
‘Ik heb weinig tijd gehad om te slapen’
De afgelopen maanden deed During in haar vrije tijd alle scans nog eens over met een nauwkeuriger techniek. “Per bot heb ik nu veel meer grafiekjes. Die ben ik samen met mijn begeleider in de avonduren aan het analyseren. Ik heb weinig tijd gehad om te slapen, maar het is het allemaal waard”, vertelt ze. During hoopt een promotieplek te vinden, want ze is gedreven voor de wetenschap. Maar tot nu toe is dat nog niet gelukt.