Wel een kind, geen nare bevalling? Of een neushoorn voor uitsterven behoeden door hem zelf maar te baren? Spannende vragen voor student-reporter Juliët Boogaard op de tentoonstelling Reprodutopia.
Ik ben een vrouw, en ooit wil ik kinderen. De narcist in mij wil graag dat die kinderen enigszins op mij lijken. Om dit te kunnen realiseren zal ik me moeten laten bezwangeren. Niet bepaald een opoffering. Maar ik zal ook negen maanden misselijkheid en opgezwollen ledematen moeten doorstaan, om vervolgens urenlang een ondraaglijke bevalling te moeten verdragen. Toen ik aan mijn moeder vroeg hoe dat voelde, en zij resoluut antwoordde met “alsof je doodgaat”, droeg dat niet bepaald bij aan mijn enthousiasme.
Radicale reproductie
Mijn partner is een man, en hij wil ook ooit kinderen. De narcist in hem wil ook graag dat die kinderen enigszins op hem lijken. Daarvoor hoeft hij mij (of iemand anders) alleen maar te bezwangeren. Dat vind ik soms oneerlijk.
Maar: niets wat een goed staaltje wetenschap niet kan verhelpen. Technologieën die de toekomst van reproductie radicaal zullen beïnvloeden, wekken op z’n minst mijn interesse. Next Nature Network, een internationaal netwerk gericht op de samensmelting van natuur en technologie, ontwierp de futuristische tentoonstelling Reprodutopia. Die toont aan haar bezoekers alternatieve, innovatieve én speculatieve vormen van reproductie. VU-bioloog Frank Kupper onderzoekt met zijn team, bestaande uit Joyce Nabuurs, Anouk Heltzel en Willemine Willems, de impact van de tentoonstelling. Ik neem een kijkje.
Baarmoederfabriek
Wie deze expositie in de Staalstraat bezoekt moet zich eerst door de hordes toeristen van de binnenstad wurmen, maar eenmaal binnen is er alle tijd en ruimte om aandachtig rond te kijken. Vier promovendi bezoeken vandaag ook de tentoonstelling en krijgen een rondleiding. Ik mag meelopen en -luisteren.
Joyce Nabuurs, van Kuppers onderzoeksteam, is vandaag onze gids. Ze vertelt dat dit een omgeving is waarin het onderscheid tussen natuur en technologie wordt afgetast, een omgeving zonder grenzen op het gebied van reproductiviteit.
We betreden de tentoonstellingsruimte die gevuld is met gigantische rode bollen. Deze moeten kunstmatige baarmoeders voorstellen. Mijn verbeelding speelt meteen op: ik waan me ineens in een grote fabriek vol met deze rode bollen waarin allemaal foetussen zitten. Een baarmoederfabriek. Griezelig, of hoopgevend?
Reuring
Ondanks enkele zeer twijfelachtige gedachten die bij me opkomen, denk ik ook aan het hoopgevende. Ik kom voor Nederlandse begrippen uit een vrij groot gezin, met twee zussen en een broer. Met een hyperactieve hond erbij betekent dat voor een gezamenlijk bezoekje aan het ouderlijk huis reuring alom. Die reuring vind ik zo gezellig dat ik dat ook wil voor mijn eigen gezin later. Daarom heb ik ooit bedacht dat ik vijf kinderen wil. De meeste mensen verklaren mij voor gek. En als ik denk aan vijf bevallingen doe ik dat zelf eigenlijk ook.
Wandelend tussen de kunstmatige baarmoeders door verwatert dit bezwaar tegen mijn vijfkinderenwens enigszins. Bij elke tentoongestelde vorm van reproductiviteit staat een bordje waarop de waarschijnlijkheid ervan wordt aangegeven. Voor de kunstmatige baarmoeders is dat ‘medium’, een veelbelovend etiket gezien de rappe vooruitgang van technologie. Zo’n bevalling is over tien jaar misschien wel nergens meer voor nodig!
Maar op deze manier gaan we straks misschien massaal nieuwe mensen creëren, want het wordt wel erg gemakkelijk. Dat komt de overbevolking niet ten goede. Maar ja, mijn wens voor vijf kinderen ook niet bepaald. Die kritische noot laat ik dus maar even achterwege.
Futuristisch
De groep promovendi ziet ook zowel het griezelige als het hoopgevende. Naast genuanceerde discussies over bijvoorbeeld goed of slecht gebruik van technologie, passeren enkele extreme voorbeelden de revue. Enerzijds wordt het creëren van een eigen leger genoemd. De groep speculeert erop los: op machinale wijze kunnen er met deze kunstmatige baarmoeders in groten getale kinderen gemaakt worden die vervolgens gehersenspoeld kunnen worden. Anderzijds noemen ze bedreigde diersoorten, zoals de witte neushoorn. Op deze manier zou je kunnen voorkomen dat die uitsterft, wat dan weer hoopgevend is voor de toekomst.
Dan neemt het gesprek een wel heel futuristische wending: je zou de baarmoederbollen ook mee kunnen nemen de ruimte in, om met de toekomstige kinderen een andere planeet te bewonen. Maar wie zorgt er dan voor de kinderen? Nou, simpel: robots!
Voorbindbaarmoeder
Een minder waarschijnlijk alternatief voor de traditionele zwangerschap is de kangoeroezwangerschap, ook wel de ‘Youterus’ genoemd. Je draagt je baby niet in je buik, maar óp je buik. In een soort draagbare, externe baarmoeder. Zo wordt de prenatale connectie tussen ouder en kind gewaarborgd. En deze connectie kunnen beide ouders beleven: ook de man kan de Youterus dragen.
De enige man in het gezelschap waagt een poging en doet het ding om. Maar of hij het ook écht zou doen? “Nee, dat niet…” Tenzij hij en zijn vriendin de baarmoeder om en om zouden dragen. Anderen zien hier een tool voor emancipatie in: zwangerschap komt dan niet meer slechts op vrouwen aan. Maar helaas, het waarschijnlijkheidsetiket luidt: ‘low’.
Lees hoe freaky de tentoonstelling nog wordt in de nieuwe Ad Valvas.
Reprodutopia is te zien bij Droog in de Staalstraat van 9 oktober tot 10 december 2019.