Online proctoring veroorzaakt veel misstanden en vooral ook onnodige stress, vinden de voorzitters van studentenbond SRVU en de universitaire studentenraad. ‘Als je even afgeleid bent, sta je al als fraudeur te boek.’
Studenten wier online tentamen ongeldig werd verklaard omdat bijvoorbeeld hun identiteitsbewijs niet goed in beeld was, een docent die in één keer 144 online tentamens afkeurde omdat hij vermoedde dat studenten met elkaar overlegden nadat er iets verkeerd ging bij het inloggen. Er druppelen verontrustende verhalen binnen bij de universitaire studentenraad en de studentenbond van de VU, de SRVU. Niet relaxed, vooral nu we weer in een nieuwe tentamenperiode zitten.
“Dit kan nooit de bedoeling zijn. Je hoeft maar even afgeleid te zijn door een vlieg om van fraude verdacht te worden”, zegt SRVU-voorzitter Pieter van Rossum. “Zonder dat er direct iets fout gaat, hebben studenten al onnodig veel stress vanwege online proctoring”, aldus Kata Rakić, voorzitter van de universitaire studentenraad. “Want het is altijd onzeker of het tentamen wordt goedgekeurd. Dus nadat je het tentamen hebt gemaakt, verkeer je ook nog een tijd in onzekerheid.”
Onterecht fraudeur
Online proctoring, zeg maar antispieksoftware, zorgde meteen in het begin van de coronacrisis al voor veel onrust. Het is een verregaande aantasting van de privacy en allerlei gegevens van studenten worden door de aanbieders van die software, particuliere bedrijven, voor een bepaalde tijd opgeslagen. Inmiddels blijken veel studenten ook onterecht als fraudeur te worden aangemerkt door storingen, technische onvolkomenheden en misverstanden.
Zo meldde het dagblad Trouw afgelopen december dat het tentamen van een VU-student ongeldig werd verklaard omdat ze niet wist dat ze een scan van haar bureau had moeten maken. Op basis van een steekproef schat de VU dat er zo’n 110 tentamens ongeldig zijn verklaard, en mogelijk is dat bij een groot deel daarvan onterecht, zoals dat ook bij andere universiteiten het geval is. In Wageningen bleken bijvoorbeeld van de 1500 van fraude beschuldigde studenten er slechts 10 daadwerkelijk te hebben gefraudeerd.
Paniekvoetbal
De VU kan niet zeggen hoeveel studenten onterecht van fraude zijn beschuldigd. ‘Een surveillant doet de melding, waarna de examencommissie een definitief oordeel geeft’, aldus een woordvoerder. ‘De oordelen van de examencommissie worden niet statistisch bijgehouden, dus daar hebben we geen cijfers van.’ Ook de dienst Student & Onderwijszaken kan ons niet helpen. Wel wijst een woordvoerder van die dienst erop dat er ook vóór corona en zonder proctoring altijd tentamens ongeldig werden verklaard en beoordeeld door de examencommissie.
Maar Rakić en Van Rossum vinden dat onvergelijkbaar. “In een tentamenhal reageren surveillanten direct op wat ze zelf zien, bij online proctoring moeten docenten zelf reageren op wat de software als onregelmatigheden aanmerkt”, aldus Rakić. “Daarnaast moeten ze zelf allerlei onverwachte problemen oplossen, zoals wanneer de verbinding heel even uitvalt. Dat gebeurt verspreid over alle faculteiten en opleidingen, zodat iedereen zijn eigen oplossingen moet verzinnen.” Omdat een docent van een kleine groep makkelijker een kleine groep kan overzien dan een docent van een grote groep, bestaat er ook nog kans op rechtsongelijkheid, omdat hij misschien eerder een punt zal maken van kleine dingetjes die fout gaan dan iemand die een grote groep moet controleren.
“Docenten spelen paniekvoetbal”, meent Van Rossum. “Ze vertrouwen the proctoring-software ook niet en gaan dan zelf alternatieven verzinnen, bijvoorbeeld Zoom-tentamens, of ze willen dat studenten zichzelf van achter of de zijkant filmen met hun mobiel.”
Veel docenten hebben inderdaad een hekel aan proctoring en aan online tentamens in het algemeen. Bijna elke vergadering van de medezeggenschapsraden met het college van bestuur klagen ze erover. Een ondernemingsraadlid maakte zich al eens kwaad om de hallelujaverhalen van het CvB over proctoring dat volgens hem een “ramp” en een “drama” is, een andere docent stelde de mogelijke rechtsongelijkheid aan de kaak en een derde meent dat er “gefraudeerd wordt bij het leven”. Docenten en studenten vrezen dat een VU-diploma door deze problemen minder waard wordt.
Doorzettingsvermogen
“Door publiekelijk te suggereren dat studenten massaal frauderen, maak je zelf het diploma minder waard”, reageert Van Rossum fel: “Ik denk dat een diploma dat je onder deze omstandigheden hebt behaald, juist meer waard is, omdat je dan als student bewezen hebt hoe flexibel je bent en hoeveel doorzettingsvermogen je hebt.”
De verhalen die bij de studentenraad en de SRVU binnenkomen vormen volgens de twee voorzitters slechts de top van een ijsberg. “Veel studenten zoeken meteen contact met hun docent of met de opleidingscoördinator, maar we roepen ze op om de zaak ook bij ons te melden”, zegt Rakić. “Als iedereen melding maakt, kunnen we het probleem analyseren en er iets aan doen. Kom voor jezelf op.”
De universitaire studentenraad werkt nu samen met het dagelijkse bestuur van de VU aan het opzetten van een centraal meldpunt. De SRVU heeft altijd al een meldpunt. “Maak daar gebruik van”, aldus van Rossum.
Het meldpunt van de SRVU is hier te vinden.