Een fles wodka en een lsd-zegel: op het oog niet bepaald een gelukkig huwelijk. Maar breng een druppelflesje of een pipet in de mix en je hebt het recept om een aantal sessies te microdoseren: het in kleine hoeveelheden nemen van psychedelische drugs. Veel onderzoek naar microdoseren is er nog niet gedaan, en het kleine aantal wetenschappelijke publicaties heeft vaak voorzichtige titels als: Might Microdosing Psychedelics Be Safe and Beneficial? An Initial Exploration.
Socioloog Ioana Pop van Tilburg University is momenteel op zoek naar studenten die microdoseren om in kaart te brengen wat voor effect het op hen heeft. In de tussentijd doen gebruikers vrolijk hun eigen veldonderzoek en delen hun veelal positieve ervaringen in besloten Facebook-groepen en op online fora. De meeste genoemde voordelen: een groter concentratievermogen, beter slaapritme, een fysiek fitter gevoel en een beleving van rust en optimisme.
‘De precieze dosering weten te krijgen, is bij microdoseren juist het probleem’
Masterstudent Political Science Tom Kiel (30) is voorzitter van de Facebook-groep van voorlichtingsinstelling Changing Perspective. Als moderator houdt hij bij of gebruikers geen onjuiste informatie delen, en beantwoordt hij vragen of geeft tips. Zoals dat het verstandig is om maar één keer in de drie dagen een microdosis te nemen om tolerantieopbouw te voorkomen. Zelf staat hij sceptisch tegenover de voordelen van microdoseren. “Betere concentratie krijg je toch vooral door langer slapen, pauzes nemen en gezond eten. Creativiteit associeert men dan wel weer met lage activiteit in een bepaalde breinregio. Psychedelica kunnen die aanwakkeren, maar daarbij is de dosis relevant. En die precieze dosering weten te krijgen, is bij microdoseren juist het probleem.”
Kiel staat ook niet helemaal achter de houding van baat-het-niet-dan-schaadt-het-niet. In een onderzoek uit 2002 las hij dat lsd en paddo’s vergroeiing van de hartkleppen kunnen veroorzaken. “Of dat ook door microdoses kan gebeuren, weten we niet. Maar je moet de gevaren ook niet overdrijven. Over het algemeen zijn psychedelica best veilig.”
Zoeken naar ‘the sweet spot’
Max (28) [een gefingeerde naam, zijn echte naam is bekend bij de redactie] doseerde twee keer drie maanden lang met lsd. De eerste keer terwijl hij fulltime werkte tussen zijn bachelor en zijn master, en daarna tijdens zijn master Finance aan de VU. Iemand uit zijn directe omgeving had het geprobeerd, uit nieuwsgierigheid ging hij er zelf ook over lezen. “Ik had al ervaring met recreatief gebruik van psychedelica en had nog een paar zegels [lsd, red.] liggen, dus ik dacht: ik kan het altijd proberen, als het niks is stop ik gewoon. Mijn eigen onderzoek met N=1.”
Om nauwkeuriger te kunnen doseren, loste hij de zegel op in een beetje wodka – lsd is hydrofoob, dus lost beter op in alcohol. Online werd een dosering tussen de 10 en 20 microgram aanbevolen, en dus ging Max met een druppelflesje op zoek naar wat hij ‘the sweet spot’ noemt.
Op psychedelische wolk
Dat vinden van de juiste dosering was nog wel even experimenteren. “Je zit er een paar keer onder, dan voel je niks. Ik ben er ook overheen geweest, dat ik er net iets te lekker in zat. Toen zoefde ik met een big smile op m’n fiets naar werk, de wind voelde lekker op m’n wangen – ik zat echt op een psychedelische wolk. Maar eenmaal op m’n werk aangekomen, kon ik niet goed aarden in discussies, ik merkte dat m’n gedachten juist wegdreven.”
Dat effect onderschrijft ook neurowetenschapper Michiel van Elk. Hij deed onderzoek naar microdoseren met psilocybine, de werkzame stof in paddo’s, doceert een vak over mind altering drugs aan de VU en schreef het boek Een nuchtere kijk op psychedelica, waar hij zijn eigen psychedelische ervaringen beschouwt vanuit zijn achtergrond in de cognitieve psychologie.
Van Elk: “In het handjevol onderzoeken dat is gedaan naar microdoseren, valt op dat als je een nét iets te hoge dosis neemt, de cognitieve prestaties negatief worden beïnvloed. De taalverwerking gaat achteruit en het verstoort de reguliere werking van het brein. In microdoseringen is dat eigenlijk niet echt anders. Mensen voelen zich beter, maar als je gaat kijken naar hun reactiesnelheid bijvoorbeeld, zie je dat hun prestaties er eigenlijk onder lijden.”
‘Ik voelde me iets lichter, meer in touch met mijn geestelijke staat, had een soort steuntje in de rug’
Toch had Max met de juiste dosering uiteindelijk het gevoel langer geconcentreerd, zonder afleiding, in z’n eentje aan een taak te kunnen werken. In eerste instantie begon hij met microdoseren in een drukke periode van zijn studie in de hoop dat het hem zou helpen, maar uiteindelijk merkte hij op andere vlakken ook voordelen. “Al is het effect heel marginaal. Het zat ’m in subtiliteiten: ik voelde me iets lichter, meer in touch met mijn geestelijke staat, had een soort steuntje in de rug. Maar ik kan geen cijfer geven aan het aantal meer productieve uren dat ik heb gemaakt.”
Placebo-effect
Hebben de drugs in tienden of twintigsten van een gebruikelijke dosis wel een meetbare uitwerking op de gebruiker, of is hier vooral sprake van een placebo-effect? Een beetje van beide, zegt Van Elk. “Er treden duidelijke biologische veranderingen op bij het microdoseren: de bloeddruk stijgt, de hartslag gaat omhoog, en het beïnvloedt de neurotransmitterbalans in je brein. Maar die effecten zijn moeilijk te meten in termen van verhoogde concentratie of creativiteit.”
Onderzoek naar microdoseren is volgens Van Elk ook moeilijk, omdat bij het nemen van psychedelische drugs de zogeheten set en de setting van belang zijn: de geestelijke en lichamelijke staat van de gebruiker en de omgeving waarin die de drugs neemt. Bij onderzoeken waar ze gebruikers taken lieten doen in een gecontroleerde omgeving werden er nauwelijks positieve effecten gemeten van het microdoseren. Bij onderzoeken waar mensen die al microdoseerden bijhielden hoe ze zich in het dagelijks leven voelden, kwamen daarentegen allerlei positieve effecten naar voren op hun emoties, en tegen angsten, clusterhoofdpijnen en depressieve klachten.
‘Als je zegt: ik neem elke drie dagen zoveel druppels in wodka opgeloste lsd, kijken ze je toch scheef aan’
“Het onderzoek dat placebo-gecontroleerd is, laat een wat genuanceerder beeld zien. Daar lijken de verwachtingen van de gebruikers vooral te bepalen wat voor uitwerking het op hen heeft. Áls het microdoseren al werkt, gaat het voornamelijk om een placebo-effect. Maar ook dat is een effect.”
Zelftransformatie
Het valt Van Elk op dat de interesse in psychedelica de laatste jaren is gegroeid. “Er lijkt een omslag te zijn in hoe men naar psychedelica kijkt. Het is geen war on drugs meer zoals in de jaren zestig. Drugs ziet men niet meer alleen als genotsmiddelen om een roes te bereiken, maar ook als een manier om zelftransformatie te bereiken. De ervaringen komen in een positiever daglicht te staan.”
Toch had Max niet het gevoel dat hij zomaar met zijn studiegenoten of collega’s kon delen dat hij microdoseerde. “Als iemand een kop koffie drinkt om wakker te worden vindt iedereen dat normaal, maar als je zegt: ik neem elke drie dagen zoveel druppels in wodka opgeloste lsd, kijken ze je toch scheef aan.” Max weet van zijn vriendin dat ze het ook deed tijdens haar studie, maar veel anderen hoorde hij er niet over. “Het is denk ik best een privétopic, maar er wordt veel met smartdrugs gestudeerd.”
‘Er wordt veel met smartdrugs gestudeerd’
Van Elk wil psychedelica niet zomaar de potentiële nieuwe studeerdrugs noemen. Het is volgens hem niet verstandig daar in je eentje mee te gaan experimenteren, ook niet in kleine hoeveelheden. “In een hogere dosering en onder begeleiding van een psychiater kan trippen therapeutisch werken, maar in combinatie met sommige medicijnen, zoals anti-depressiva, kan het juist erg gevaarlijk zijn.” Van een medicijn als ritalin – dat veel studenten, onder wie ook Max, gebruiken bij het studeren – is volgens Van Elk aangetoond dat het het concentratievermogen verbetert, voor microdoseren is daar toch eerst meer onderzoek voor nodig. “In mijn onderzoek heb ik gezien dat het iets verandert aan onze tijdsperceptie. Het doet wel degelijk iets met ons lichaam en onze cognitie, maar wát precies moet nog duidelijk worden.”