De Vrije Universiteit gaat nader onderzoek doen naar antroposofische zorg. Is dat wel wetenschappelijk? Theologiedecaan Ruard Ganzevoort reageert.
Onderzoekscentrum
De Vrije Universiteit startte deze maand een onderzoekscentrum naar antroposofische zorg met de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders. De vereniging financiert een onderzoeksplek op de VU, die de opvolging is van de bijzondere Bernard Lievegoedleerstoel.
Wat voor onderzoek is dat, naar antroposofische zorg?
“De vraag die het centrum stelt is: hoe vertaalt de antroposofische levensbeschouwing zich in de praktijk? Het bijzondere van antroposofische zorg is dat die op een andere manier naar mensen kijkt. Meer naar de persoon, vanuit zingeving en ethiek. Het gaat niet alleen over het technisch verhelpen van problemen.
“Met name in de zorg voor verstandelijk gehandicapten neemt de antroposofische zorg een eigen positie in. Er is een wederkerigheid in de zorgrelatie: niet zorgverlener tegenover object, maar beide personen gaan een relatie aan die voor beiden betekenisvol kan zijn. Dat sluit aan bij wat we hier op de faculteit doen: de verbinding zoeken tussen levensbeschouwing en de maatschappelijke praktijk.”
Antroposofen geloven in een ziel. Daar is toch niets wetenschappelijks aan?
“Niemand heeft ook ooit een psyche gezien en er zijn wel psychologen die haar bestuderen. We kunnen niet onderzoeken of de ziel bestaat, maar we kunnen wel kijken hoe die visie op de mens doorwerkt in de zorg. Dit onderzoek is een kritische reflectie op wat er gebeurt in de zorgpraktijk. Als je niet naar mensen kijkt vanuit een gebrek, maar als mens, hoe vertaalt zich dat in concrete behandelmethoden?”
Gaan jullie die zorg dan vergelijken met andere typen zorg?
“Dit centrum kijkt naar de praktijk van de antroposofische zorg en de ethische achtergrond daarvan. We hopen wel dat andere zorginstellingen hun voordeel zullen doen met wat we erover leren. In de hele zorg is men bezig met de vraag hoe je de kwaliteit meet. Emeritus hoogleraar Hans Reinders, die op de bijzondere leerstoel al onderzoek deed naar antroposofische zorg, wilde het meer kwalitatief benaderen dan alleen maar met cijfers, en ook de verhalen en ervaringen van de mensen die het ondergaan erbij gebruiken.”
De VU werkt in dit onderzoekscentrum samen met de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders. Kun je dan wel kritisch en objectief genoeg onderzoek doen?
“De onderzoeker draait gewoon mee in alle interne onderzoekssystemen en publiceert in peer reviewed tijdschriften, zoals we dat doen in de wetenschap. De subsidiegever bepaalt niet welk onderzoek er gebeurt.”
Waarom is de antroposofische zorg eigenlijk zo ingeburgerd in de gehandicaptenzorg?
“Verstandelijk gehandicapte mensen zullen niet beter worden. Onze gangbare zorg is gericht op het wegnemen van problemen. Maar als dat niet kan, hoe richt je het dan in? Daarnaar zoekt men op veel plaatsen in de zorg. De antroposofische zorg loopt daar een stapje op voor en daardoor kunnen we er wat van leren.”