Kristien Hemmerechts legt haar wijsvinger tegen de lippen. Met dit verzoek om stilte opent de Belgische schrijfster de allereerste read-in op Nederlandse bodem. Een uur lang hebben een vijftigtal mensen op het Gustav Mahlerplein nabij station Amsterdam Zuid alleen maar oog voor hun boek.
Om half één maakt het doorgaans vele geluid op de Amsterdamse Zuidas plaats voor doodse stilte. Een uur lang klinken enkel voetstappen, wieltjes van koffers en zacht neerdalende regendruppels. Zelfs het omslaan van bladzijden is hoorbaar. En dat gebeurt veel op deze donderdagmiddag.
Regen deert niet
Aan de rand van de groep zit een meisje met maar liefst drie boeken op haar schoot. Studente Famke van der Wal leest de Trylle-trilogie van Amanda Hocking. Ze is met haar vriendinnen Maran Poppelaars en Callas Wijskens naar de read-in gekomen. Alle drie houden ze van lezen. Maar Famke nog wel het meest. “Ik wist niet precies hoever ik zou komen. Dus ik heb alle drie delen maar meegebracht”, legt Famke uit. Vriendin Maran moet lachen. “Ze leest nogal snel. Vandaar.” Het mindere weer deert de dames niet. “Zag je hoe we hier net met z’n drieën onder de paraplu zaten te lezen?”, vraagt Famke. “Dat maak je toch nooit mee? Die regen maakt het alleen maar leuker.”
Oase van rust
Ondanks dat het uurtje niet helemaal droog verloopt, leest bijna iedereen rustig door totdat Kristien Hemmerechts op fluistertoon meldt dat het half twee is. “Het begon te regenen. Maar de mensen bleven zitten”, vertelt de ‘schrijver op locatie’ van de Vrije Universiteit tevreden. De Belgische spreekt van een heerlijke en bijzondere ervaring. “Doordat je voelt dat op zo’n moment het boek, de stilte en de rust primeren, besef je hoe uitzonderlijk het is. Je hoeft niet bang te zijn dat je wordt onderbroken. Dat vond ik heel prettig. Het had van mij ook veel langer mogen duren.” Over de opkomst is Hemmerechts niet helemaal tevreden. “Ik had het nog prettiger gevonden als we deze ervaring met meer mensen hadden kunnen delen.”
Ook van student Vincent Bijman had het aantal lezers wel wat hoger mogen zijn. Toch vindt hij het voor herhaling vatbaar. “Zoiets als dit is heel bijzonder. Zeker hier op de Zuidas. Te midden van de bruisende zakenwereld ontstaat ineens een oase van rust waar iedereen kan gaan zitten lezen.”
Stempel in boek
Na afloop krijgen alle lezers als bewijs van deelname een stempel in hun boek. Ook hoogleraar literatuurwetenschap Dick Schram krijgt er één. Hij is gezien zijn functie bijna vanzelfsprekend blij met de organisatie van een read-in. “Alle initiatieven om lezen onder de aandacht te brengen, zijn meegenomen”, stelt hij. Voor het feit dat er vanmiddag maar weinig studenten waren, heeft Schram wel een verklaring. “Het hele lezen staat natuurlijk onder druk. Studenten lezen steeds minder literatuur. Dat is duidelijk. En dat is ook jammer. Als je literatuur leest, dan doe je ervaringen op die je zelden in het echt meemaakt. En het is ook nog eens goed voor je taalontwikkeling.” Als één van de redenen voor het feit dat veel studenten geen positieve houding ten opzichte van literatuur hebben, noemt Schram de grote hoeveelheid boeken die leerlingen op de middelbare school moeten lezen. “Door die verplichting neemt de leesvoldoening af.”
Lezen vraagt aandacht
Op het Gustav Mahlerplein gaat men over op de orde van de dag. Een groep in stilte lezende mensen maakt weer plaats voor druk bellende zakenlieden. Het weer zat niet helemaal mee en de opkomst was niet enorm, maar Kristien Hemmerechts zag dat iedereen die er wel was, volledig opging in zijn of haar boek. “Dat is ook de essentie van lezen natuurlijk. Dat is het heerlijke aan lezen. Maar het is gelijk het problematische. Je hebt die focus nodig. Je kunt niet met een half oog lezen. Men zegt vaak dat jonge mensen tegelijkertijd kunnen facebooken, televisie kijken en hun mail checken. Ik aanvaard dat ze dat kunnen. Maar je kunt daarnaast niet ook nog eens een boek lezen. Een boek vergt aandacht. Als je leest, ben je eventjes van de wereld. Dan ben je in je boek.”
Als het aan Hemmerechts ligt, komt er zeker een vervolg op de read-in. “Misschien wel ergens op een muziekfestival. Dat is een plek waar veel mensen komen. Daar kunnen we toch in een hoek samen gaan lezen? Waarom niet?”