De rector is opgestapt, en de voorzitter vertrekt in november. Maar voor nu hebben de decanen en het college van bestuur de gelederen gesloten. Collegevoorzitter René Smit en decaan Anton Hemerijck van Sociale Wetenschappen over de bestuurscrisis.
Nóg een vacature
Eind dit jaar vertrekt René Smit. Eigenlijk niet zo’n handig moment, vindt de collegevoorzitter zelf. “Een universiteit is nooit klaar, het voelt ook alsof de klus nog niet af is. Maar voor de organisatie, en voor mij, is het beter als er aan het eind van mijn termijn nieuw bloed komt.” Het besluit om niet langer dan acht jaar te dienen, nam Smit al bij zijn aanstelling. Toen hij vorig jaar zijn beslissing aan de raad van toezicht bekendmaakte, wist hij niet dat rector Lex Bouter vóór hem zou vertrekken. Nu moet de raad van toezicht niet alleen zijn vervanger zoeken, maar eerst een interim-rector vinden. Met spoed. “Die komt er op de heel korte termijn. We zoeken iemand van buiten, een ervaren onderwijsbestuurder. Binnen de VU zijn er veel hoogleraren en decanen, maar die hebben weinig ervaring met het besturen van zo’n grote organisatie.”
Pittige klus
Dat het een pittige klus is, bleek vorige week toen de meerderheid van het college van decanen in een brief aan de raad van toezicht aangaf zich zorgen te maken over het onderwijsbeleid. Een situatie die niet van het ene op het andere moment ontstond, vertelt decaan Anton Hemerijck van Sociale Wetenschappen. “We zijn in een paar jaar van 15.000 naar 25.000 studenten gegroeid terwijl de gebouwen en de organisatie daar niet op berekend zijn. Bovendien komt er vanuit Den Haag steeds minder geld per student. De frustratie onder ons personeel steeg. Dat zijn medewerkers die goed onderwijs willen geven en tegelijkertijd hun onderzoeksprestaties op peil willen houden.”
Wat besturen volgens Smit en Hemerijck moeilijker maakte, is de cultuur dat elke faculteit autonoom wil zijn. “In tijden van crisis wil iedereen vooral het eigen winkeltje laten draaien. In zo’n situatie staat alles onder druk. Daardoor zijn de radertjes vastgelopen.”
Diepe grieven
Het afgelopen jaar kwam het college van decanen een aantal keer bij elkaar om te praten over pijnpunten als de reorganisatie, de prestatieafspraken en de onderwijsaudit. “Het waren geen geheime vergaderingen, we zijn ook twee keer in een sfeer van constructieve spanning met het college uit eten gegaan.”
De teleurstellende resultaten van de proefaudit waren uiteindelijk aanleiding de brief naar de raad van toezicht te sturen. De reactie was niet bemoedigend. “We kregen te horen dat we ons eroverheen moesten zetten en onze aandacht op het onderwijs moesten richten. De aard en de diepgang van onze grieven hebben we vervolgens met het college van bestuur gedeeld.”
Nieren proeven
Dat was een zware dag, bevestigt René Smit. “We hebben elkaar de nieren geproefd, het was een gesprek met scherpe opmerkingen over en weer.” Belangrijk onderwerp was de uitvoering van de onderwijsagenda. De decanen maakten zich ernstig zorgen over de haalbaarheid van de prestatieafspraken en de instellingsaudit. “Uiteindelijk heeft Lex zijn conclusie getrokken en gezegd dat we voor de uitvoering van die plannen beter iemand anders konden zoeken.”
Het vertrek van de rector kwam onverwacht, zegt Hemerijck. Maar het zorgde wel voor een omslag in de relatie tussen de partijen. “Het college, in de persoon van Lex Bouter, heeft zijn verantwoordelijkheid genomen. Het is duidelijk dat ons signaal is aangekomen. We willen niet dat de situatie ontstaat dat er nu een paar decanen opstappen en over een paar weken nog weer een collegelid. Dat is een spel dat we bewust niet willen spelen. We moeten nu verder.”
Ambities
Had het college te ambitieuze plannen? Niet volgens Smit en Hemerijck. “Er is veel achterstallig onderhoud, dat is niet alleen de schuld van dit college van bestuur, dat bestond al langer. Projecten zoals samenwerking met de UvA moeten echt gebeuren”, vindt Hemerijck.
Dat wil echter niet zeggen dat alles in hetzelfde tempo uitgevoerd gaat worden. “Van alle plannen zullen we kijken wat de effecten ervan op de onderwijskwaliteit zijn. Die heeft de hoogste prioriteit. Zo nodig zullen we dingen anders faseren”, aldus Smit.
Onderwijsaudit
Er wordt nu gewerkt aan het wegnemen van de belangrijkste kritiek uit de proefaudit. Smit: “Het doel van de proefaudit was om bloot te leggen hoe de VU haar onderwijskwaliteit controleert en waar dat beter kan. Daar ís een proeftentamen voor. De uitkomsten ervan moeten we nu oppakken.” Binnenkort wordt met de NVAO gesproken over de termijn waarop de instellingsaudit wordt afgenomen.
Voor een van de kritiekpunten, de geringe zichtbaarheid van het bestuur, is alvast een simpele oplossing gevonden. Binnenkort verhuist het college van bestuur vanuit Amstelveen terug naar de campus.