Lowlands is de ideale onderzoeksomgeving voor wetenschapper Jean-Louis van Gelder, die onderzoek doet naar crimineel gedrag; op zo’n festival hebben veel mensen namelijk drank op. In de echte wereld vindt veel regelovertredend gedrag plaats onder invloed van alcohol. Als je wilt weten wanneer en waarom mensen daartoe neigen, is zo’n festival een buitenkansje.
Van Gelder zet zijn proefpersonen een virtual-reality-bril op. Ze zien een situatie gefilmd vanuit hun eigen perspectief waarbij ze 360 graden in het rond kunnen kijken. Naderhand moeten ze vertellen of ze zich konden inleven in het gefilmde perspectief en hoe ze zelf zouden reageren.
Wat krijgen proefpersonen te zien?
“Daar kan ik nog niet te veel over vertellen, maar het gaat om een klassiek scenario dat in de criminologie veel gebruikt wordt. Het draait om een ruzie in ieder geval.”
Kun je zelf ingrijpen in het scenario?
“Nee, het is een film die je te zien krijgt, met geluid en gesproken tekst. Je krijgt achteraf een vragenlijst over of je hetzelfde had gereageerd als de hoofdpersoon of anders.”
Wat willen jullie met dit experiment bewijzen?
“We testen een nieuwe manier van onderzoek doen. In de criminologie legden we dit soort scenario’s tot nu toe aan proefpersonen voor in geschreven vorm. Onze stelling is dat virtual-reality een geschiktere manier is om proefpersonen zich te laten inleven, vooral in extreme of stressvolle situaties.”
Als je alleen maar leest over een agressieve situatie reageer je anders dan wanneer je het voor je ogen ziet gebeuren?
“Wij denken van wel ja. Maar dat gaan we dus testen.”
Ga je ook meten hoeveel drank mensen op hebben?
“Inderdaad. We hebben breathalisers.”
Dit scenario is geschreven voor mannelijke proefpersonen. Mogen vrouwen niet meedoen?
“Dit scenario is vanuit mannelijk perspectief gefilmd en dus alleen zinvol voor mannen. Voor vrouwen die willen meedoen aan ons onderzoek hebben we een virtuele bungeejump. We willen weten of je bij een virtuele bungeejump ook een adrenalinestoot krijgt, net als bij een echte bungeejump. En wat voor invloed dat heeft op je beslissingen.”
Hoezo? Zijn er vaak gewelddadigheden na het bungeejumpen?
“Nee, maar in veel situaties waarin mensen over de schreef gaan is sprake van opwinding of stress. We zoeken naar manieren om die stemming na te bootsen, zonder het lab te hoeven verlaten.”
Hoeveel proefpersonen hoop je te scoren op Lowlands?
“Als we ruim honderd mensen halen, ben ik tevreden.”