Hoewel ze de jongste wetenschapper ooit is die de Spinozaprijs heeft gewonnen, blijft Toby Kiers bescheiden: ‘Het is een erkenning van de ongelooflijke collega’s met wie ik werk.’
Wat deed je toen je het nieuws hoorde?
“Ik was een beetje in shock. Dus ik heb een vergadering afgezegd, mijn spullen bij elkaar gepakt en ik ben een wandeling gaan maken langs de gracht achter de VU om op adem te komen.”
Toby Kiers onderzoekt hoe schimmels, plantenwortels en micro-organismen in de bodem samenwerken en hoe ze onderling nuttige stoffen uitwisselen. Kiers toonde als eerste wetenschapper aan dat economische principes ook buiten het dierenrijk te vinden zijn: ze ontdekte dat schimmels voedingsstoffen bij voorkeur transporteren naar plekken waar die stoffen schaars zijn en planten bereid zijn meer te betalen.
Hoe is het om als jongste wetenschapper ooit de Spinozaprijs te winnen?
“De prijs is een erkenning van iets dat veel groter is dan een individu. Het is een erkenning van de ongelooflijke collega’s met wie ik werk, zowel aan de VU als bij AMOLF. De afgelopen vijf jaar hebben we een transdisciplinair team opgebouwd van ecologen, evolutiebiologen en biofysici die geïnteresseerd zijn in het begrijpen van het verborgen leven van symbiotische schimmels. Het is een erkenning van de ongelooflijk slimme en ambitieuze promovendi die ideeën in nieuwe richtingen duwen en de postdocs die hun enorme denkkracht inzetten om baanbrekende experimenten te bedenken. Eigenlijk is het een erkenning van de hele afdeling omdat ze hun hart en ziel blijven geven aan het ontdekken van het onbekende. Tot slot voelt het ongelooflijk dat schimmels – die zo vaak over het hoofd worden gezien door de wetenschap – eindelijk in de schijnwerpers staan.”
De prijs bedraagt maar liefst 1,5 miljoen euro, waaraan ga je dat geld besteden?
“We hebben grote plannen met het prijzengeld. Het bestuderen van de uitwisseling van nuttige stoffen door symbiotische organismen is moeilijk. Het vereist het samenvoegen van kennis uit veel verschillende velden en disciplines, en een ongelooflijke precisie. Ons doel is om een nieuwe robot te bouwen die complexe voedingsstoffenstromen binnen mycorrhizale netwerken [netwerken van schimmels die tussen plantenwortels leven, red.] beter en in realtime in beeld brengt. Tegelijkertijd moeten we ook begrijpen wat deze schimmels op wereldwijde schaal doen. Met SPUN (Society for the Protection of Underground Networks) werken we samen met lokale partners over de hele wereld om mycorrhizaschimmels te onderzoeken in enkele van de meest afgelegen ecosystemen op aarde. Door onderzoek op kleine en grote schaal te combineren, willen we meer inzicht krijgen in de enorm complexe mycorrhizale netwerken onder onze voeten.”