Enkele tientallen actievoerders en vakbondsleden kwamen bijeen in Den Haag voor de ‘Ware Opening’ van het nieuwe studiejaar. Ze eisen meer vaste contracten van de universiteiten en lanceren een petitie.
Tegenover treinstation Den Haag Centraal, op een steenworp afstand van het ministerie van OCW, staat een klein podium. Vijftig à zestig mensen komen er samen voor een klein protest bij de opening van het nieuwe studiejaar. Het is een warme dag en de meeste aanwezigen gaan in de schaduw van een grote boom staan. De zonnige meters vlak voor het podium blijven leeg. De vakbonden delen koeken en koffie uit.
FNV-bestuurder Bernard Koekoek is een van de sprekers op deze bijeenkomst. Hij wil aandacht vragen voor de enorme hoeveelheid tijdelijke contracten in de academische wereld, zegt hij vooraf.
In de cao zijn er wel afspraken over gemaakt. De vakbonden en werkgevers gaan onderzoeken wat de oorzaak van de vele tijdelijke contracten is. Is dat geen zoethoudertje? “Ik vraag niemand om tevreden te zijn met die afspraak”, zegt Koekoek. Hij zal later in zijn toespraak hetzelfde zeggen.
De vorige cao is gesloten toen de inflatie begon te stijgen. Toen gaven de vakbonden en werkgevers voorrang aan een loonsverhoging en schoven ze afspraken over tijdelijke contracten voor zich uit. Nu is de inflatie nog veel heviger. Gaat dat dan weer gebeuren? “De ervaring leert dat er altijd wel een crisis is”, zegt Koekoek. “Daar gaan we niet meer op wachten.”
‘What do we want?’
Een reeks aan sprekers van vakbonden tot actiegroepen beklimt het podium. Er wordt onder andere een petitie gelanceerd voor meer vaste contracten voor docenten en onderzoekers.
In het publiek staat Judith Naeff, een van de drijvende krachten achter de actiegroep Casual Leiden. Ze trommelt en roept slogans: “What do we want? Vaste contracten!” Ze krijgt een deel van de menigte mee, terwijl je aan anderen ziet dat demonstreren niet in hun bloed zit. Die glimlachen wel, maar houden zich stil.
Naeff heeft zelf een vast contract, maar het voelde alsof ze de loterij won toen ze het kreeg. Dat kan niet, vindt ze. Daarom spreekt ze zich uit, wat veel medewerkers met een tijdelijk contract volgens haar niet durven. Ze spreekt van een angstcultuur: als je moeilijk doet, wordt je contract dan wel verlengd?
Klap voelbaar
Ook Marijn Scholte is aanwezig, de ‘wegwerpdocent’ die onlangs een rechtszaak van de Universiteit Utrecht verloor. Hij krijgt een groot applaus voor zijn strijd. “De klap is nog steeds voelbaar bij mij en ik denk bij velen. Werk dat permanent is moet gewoon beloond worden met een vast contract.”
Scholte overweegt in hoger beroep te gaan, zegt hij, maar de zaak moet wel kans maken en er moet ook ergens geld vandaan komen om de zaak te betalen. Hij weet ook niet of hij de slapeloze nachten nog op kan brengen. Overigens was hij geen lid van de vakbond, dus die heeft zijn rechtszaak vooral moreel gesteund. Hij is momenteel werkloos en lid van de vakbond is hij daarom nog steeds niet. Wel heeft die een crowdfundingactie opgezet om zijn zaak te steunen.
Ook actiegroep 0.7 springt het podium op. Die vroeg eerder aandacht voor het structurele overwerk aan de universiteiten, waar sommige medewerkers een parttime contract krijgen voor werk dat eigenlijk fulltime is. Maar de leden verleggen hun focus en vragen solidariteit voor de internationale collega’s. Die lopen tegen nog meer problemen aan dan Nederlanders en krijgen nog minder snel een vast contract, stellen de actievoerders, en ze voelen zich niet altijd welkom hier. Ook is de bureaucratie soms tenenkrommend. Algemene termen als ‘sociale veiligheid’ en ‘meer vaste contracten’ onttrekken de specifieke omstandigheden van deze mensen aan het oog, vinden ze.
Marcel Nollen
Tot slot krijgt bestuurder Marcel Nollen van de Vrije Universiteit het woord. Hij is cao-onderhandelaar namens de universiteiten. Zo ongeveer als enige draagt hij een pak met stropdas. “Ik ben hier vooral om te luisteren”, zegt hij, maar de thema’s troffen hem naar eigen zeggen wel. Hij noemde met name de bureaucratie waar internationale collega’s tegenaanlopen. “Over veel thema’s zijn we het eigenlijk eens”, zei hij, “zoals sociale veiligheid en sociale zekerheid.”
Gaan de protesten helpen in de strijd om meer vaste contracten? “Het zal de zaak in elk geval niet schaden”, zegt een van de aanwezigen.