Iedereen kent de nieuwsberichten over onderzoeken die bewijzen dat rode wijn goed is tegen hart- en vaatziektes of rennen helpt tegen burn-out. Nadere bestudering wijst dan vaak uit dat een bepaalde stof in wijn mogelijk helpt een bepaald gezondheidsrisico te verminderen, of dat rennen bij sommige proefpersonen tot positieve resultaten leidt.
Maar het zijn niet alleen de nieuwsredacties die onderzoeksresultaten overdrijven. Een Leidse onderzoeksgroep toont aan dat de voorlichters van Nederlandse universiteiten het er ook nogal eens dik bovenop leggen.
De groep analyseerde 129 persberichten over gezondheidsonderzoek die Nederlandse universiteiten in 2015 uitbrachten en 185 nieuwsberichten die de media op basis van die persberichten schreven. Negentwintig procent van de nieuwsberichten overdreven de conclusies van een onderzoek, maar in twintig procent van de persberichten werd dat resultaat ook overdreven.
Borstkankerscreening
Zo meldden de media dat kinderen dik worden als ze dagelijks meer dan twee uur televisie kijken. Het betreffende onderzoek wees echter uit dat de buikomvang van de jeugdige couch potatoes mogelijk iets toegenomen was en een significante relatie met de BMI ontbreekt. Een ander voorbeeld is berichtgeving waarin werd geclaimd dat minder mensen borstkanker krijgen door borstkankerscreening, terwijl onderzoek laat zien dat die screening het risico verlaagt om eraan te overlijden, wat totaal iets anders is.
De enorme druk waaronder journalisten tegenwoordig staan, is een oorzaak, stellen de onderzoekers. Ze worden geacht meer berichten te schrijven in minder tijd. Persberichten worden daarom vaak klakkeloos overgeschreven. Reden te meer om goed te letten op de kwaliteit van de persberichten. Want wanneer het persbericht een overdrijving bevatte, stond in 92 procent van de gerelateerde nieuwsberichten dezelfde overdrijving, aldus de onderzoekers.
Nuanceringen van nuanceringen
En hoewel wetenschappers zelf zich vaak uitputten in nuanceringen van nuanceringen, gaat het zelfs daar ook weleens mis. Dan wordt een conclusie ook in een wetenschappelijke publicatie overdreven.
Verbetering van de nauwkeurigheid en juistheid van academische persberichten is daarom geboden, concluderen de onderzoekers. Dat vergroot mogelijk de kans op kwalitatief beter onderzoeksnieuws in de media.