Gaat het bindend studieadvies verdwijnen of niet? De minister heeft een spervuur aan vragen van de Tweede Kamer beantwoord, maar de meningen zijn nog altijd sterk verdeeld.
Grote en kleine partijen in de Tweede Kamer vroegen de minister van alles over nut en noodzaak van het bindend studieadvies. Van Engelshoven heeft nu antwoord gegeven, maar ze is demissionair, ze kan geen grote wijzigingen meer doorvoeren.
Dus gaat het vooral om de krijtlijnen die de partijen en de minister trekken. Welke kant willen ze op, wat zijn hun overwegingen? De twee coalitiepartners VVD en D66 kiezen elk een andere richting.
Prima
De VVD vindt het bindend studieadvies prima. Het dwingt studenten tot het behalen van een bepaald aantal studiepunten in het eerste jaar (soms zelfs alle punten: 60 ects) en dat kan, menen de liberalen, bijdragen aan het studiesucces. Bovendien weten studenten snel waar ze aan toe zijn, als ze de verkeerde opleiding hebben gekozen. Vindt de minister dat ook?
Niet helemaal, blijkt uit haar antwoord. Een bsa-norm hoeft het studentsucces aan een opleiding inderdaad niet te schaden, maar dat moet dan wel gepaard gaan “met voldoende begeleiding, studieadvies en ander flankerend beleid”. En daar schort het nog wel eens aan, wat dus tot onnodige uitval leidt.
Verwijzen
Van Engelshovens eigen partij, D66, is nogal sceptisch over het bsa en stelt een ander soort vragen dan de VVD. Als je studenten van een opleiding wegstuurt, dan moet je ze eigenlijk ook vertellen waar ze dan wél naartoe moeten: dat heet de ‘verwijzende functie’ van het bsa. Maar dat gebeurt te weinig, bleek uit onderzoek. “Kan zodoende geconcludeerd worden”, wil D66 weten, “dat het bindend studieadvies in de huidige opzet niet naar behoren functioneert?”
Dat wil Van Engelshoven graag toegeven, want zij heeft zelf ook moeite met het bsa. Ze wilde ooit de norm verlagen, maar moest die ambitie laten varen vanwege felle weerstand in de Tweede Kamer.
De minister denkt dat er andere opties dan het bsa zijn, zoals de ‘doorstroomnorm’ waar enkele hogescholen mee experimenteren. Dan stuur je studenten niet weg, maar mogen ze gewoon nog niet aan het tweede jaar beginnen zolang ze de norm niet halen. Eerst genoeg studiepunten scoren, dan pas verder. Het kan een goed alternatief zijn voor het huidige bsa, stelt Van Engelshoven.
Verkeerd gekozen
Daar denken de koepels van universiteiten en hogescholen overigens anders over. Experimenten zijn prima, maar zij willen de mogelijkheid behouden om eerstejaarsstudenten weg te sturen die niet genoeg punten behalen. Een zachte ‘doorstroomnorm’ zou er maar toe leiden dat opleidingen “veel begeleidingstijd steken in studenten die verkeerd gekozen hebben of de opleiding niet aankunnen”, hebben de Vereniging Hogescholen en universiteitenvereniging VSNU aan de minister laten weten.
Het is de vraag of ze de politiek aan hun zijde blijven vinden. Het overheidsbeleid zou best eens strikter kunnen worden. Het CDA wijst op de gang van zaken in het mbo. Daar bestaat het bsa sinds kort ook, maar daar zijn de instellingen verplicht om hun studenten naar een andere opleiding te helpen. Is dat misschien ook iets voor het hoger onderwijs?
En daar zegt de minister niet meteen ‘nee’ op. Binnenkort komt er een rapportage over het bsa in het mbo en dan zal blijken of die verplichting goed werkt – al vertekent de coronacrisis de boel behoorlijk, kan ze alvast verklappen, want die zette het hele onderwijs op zijn kop. Hoe dan ook gaat ze samen met de universiteiten en hogescholen kijken “of het eventueel wenselijk is de verwijsfunctie ook in het hoger onderwijs vast te leggen”.
Privacy
Het is alleen niet zo makkelijk om te bepalen of opleidingen goed doorverwijzen, want vanwege privacywetgeving kunnen ze hun weggestuurde studenten niet volgen. Het succes van beleid is dus niet altijd zichtbaar.
Ook SP, GroenLinks, ChristenUnie, SGP, Volt en JA21 stellen vragen, dus het onderwerp leeft volop. Dat was een jaar geleden niet anders. Toen leek de Tweede Kamer de ene maand het bsa te willen afschaffen, terwijl een maand later een welhaast tegengestelde motie een meerderheid kreeg. Het blijft een dubbeltje op zijn kant.
Experiment
Overigens zorgt de coronacrisis voor een ‘natuurlijk beleidsexperiment’, zoals D66 het noemt, want het bindend studieadvies is versoepeld. De uitval van eerstejaars was veel lager, doordat veel minder studenten werden weggestuurd. Het zal interessant zijn om te zien hoe het met deze studenten gaat, erkent ook de minister. Het zal vermoedelijk de discussie de komende jaren kleuren.