Na vijftien jaar als gemeentepredikant te hebben gewerkt, besloot Tim Vreugdenhil (44) dat het tijd was voor verandering. Onder de noemer stand-updominee gaat hij het helemaal anders doen in zijn vak. Zes jaar geleden nam hij afstand van de kerk en haar zondagochtenden, en besloot het proces van prediken om te draaien. In plaats van af te wachten wie er op de vaste ochtenden af zou komen, ging Vreugdenhil zelf op zoek naar mensen die affiniteit hadden met de onderwerpen waarover hij graag spreekt, zoals stress en liefde.
Toen hij zelf student was, piekerde hij er niet over naar een dominee te gaan
Vanuit een leegstaande Oosterkerk begon hij met een klein team programma’s te schrijven. In dat besluit om over te stappen naar de opzet waarin een dominee spontaan optreedt, liet hij zich inspireren door andere stand-upartiesten. “Voor comedy vond ik mezelf niet grappig genoeg, maar ik dacht: als mensen als Laura van Dolron filosofie in stand-upvorm kunnen maken, waarom dan niet ook vanuit de theologie?”
Sindsdien is Vreugdenhil in te huren voor bedrijven, organiseert hij zo’n zes keer per jaar eigen stand-upavonden, en stond hij begin maart in de Westerkerk op een door studenten georganiseerde avond met als thema ‘De druk van geluk’. Toen hij zelf student was, piekerde hij er niet over naar een dominee te gaan met zijn problemen. “Er was niemand die ik mijn problemen toevertrouwde. Als dominees in die tijd toegankelijker waren geweest, had dat een groot verschil gemaakt.”
Onder welke noemer zou je scharen wat je doet, kun je het prediken noemen?
“Zelf vind ik preken een mooi woord. Er zijn ook fantastische voorbeelden van. Bij het huwelijk van Prince Harry en Meghan had de halve wereld het de volgende dag over de toespraak van de Amerikaanse predikant. Dat was een Bijbelse tekst. Het merendeel van die lovende mensen zal niet gelovig zijn geweest. Dan heb ik de grootste lol als dominee.”
“Maar mensen hebben vaak – al dan niet terecht – een negatieve connotatie bij het woord preken. Ze denken vaak aan het belerende vingertje van een dominee. Daarom denk ik dat de term stand-updominee een goede vervanger is.”
Is dat iets waarvoor je zelf probeert te waken: dat je niet belerend overkomt?
“Ja, toch wel. We hebben een cultuur waarin veel mensen goed toegerust zijn. Vroeger ging je met problemen naar een dominee, nu lossen we die dingen vaak zelf op. We zijn hoogopgeleid, laten ons niet zomaar door een ander vertellen wat we moeten doen.”
“Door mijn ervaring als stadspredikant weet ik inmiddels ook wel dat de meerderheid van deze stad kan leven zonder God. Ik ga niet op deuren bonzen om het woord van God te verspreiden en word niet boos als je mijn adviezen niet volgt. Het gaat om communiceren, een dialoog waarin je op zoek gaat naar elkaars drijfveren. Niemand kan zichzelf psychologisch doorgronden.”
Het platform Wester voor Studenten zet zich naar eigen zeggen in voor twintigers die zoeken naar inspiratie, bezinning, een goed gesprek en een borrel. Vanuit de Westerkerk organiseren studenten een aantal keer per jaar een avond voor studenten over thema’s die voor hen relevant zijn. De vorige editie werd geleid door Vreugdenhil. Ook voor de komende avonden zijn ze met hem in gesprek. Deze avonden zijn gratis toegankelijk.
Hoe groot is de religieuze component dan nog in je werk?
“Je moet niet naar mij toe komen als je niks over God wilt horen. Ik voeg aan mijn verhalen altijd iets toe wat ik zelf inspirerend vind en waar ik in geloof. Bijbelse verhalen zijn mooi te verbinden aan onderwerpen van deze tijd. Die verhalen hebben vaak een sterk psychologische component. We kunnen elementen eruit herkennen, zoals jaloezie. Vroeg of laat komt God in mijn verhalen aan bod, dat blijft een trigger voor mensen – positief of negatief.”
“Het is altijd even zoeken naar de balans tussen het onderwerp waar de mensen voor komen, en het religieuze aspect. Als ik mijn werk goed doe, horen mensen alle bronnen terug die ze zelf ook kunnen onderschrijven: wetenschap, journalistiek en kunst.”
Als je bronnen vooral niet-christelijk zijn, in hoeverre verschilt je werk dan met dat van een psycholoog of coach?
“Er zijn zeker overeenkomsten. Tegenwoordig bestaan er veel verschillende hulpverlenerstypes. De essentie van al dat soort mensen is dat ze goed kunnen luisteren, vragen stellen en expertise hebben. Maar er zijn ook verschillen. Waar een loopbaancoach bijvoorbeeld mensen van A naar B probeert te krijgen, gaat het bij een psycholoog meer om de manier waarop dat gebeurt. En bij een dominee zal dat nog meer het geval zijn.”
‘Inmiddels weet ik wel dat de meerderheid van deze stad kan leven zonder God’
“In een cultuur waar niet veel mensen het hebben op religie, zijn er toch veel mensen die zich afvragen of er iemand achter de werkelijkheid zit, achter ons leven. Het gaat in mijn werk vooral om zingeving. Mensen benaderen me vaak en zeggen: ‘Ik weet niet waarom ik met deze vraag naar jou toe kom.’ Anderen bellen me gewoon om een verhaal te vertellen. Mijn doel is om mensen goed te laten praten over wat hen zin geeft in het leven. Daarin wil ik als dominee een aanvulling zijn op het rijtje mensen die je belt als je ergens mee zit.”
Meer info op Facebook: Wester-voor-Studenten en op de website van de Westerkerk