Elke werkdag houdt de Onderwijswerkplaats tussen 12.30 en 13.15 uur een inloopspreekuur via Zoom – een soort eerste hulp bij technische ongelukken. Daarbuiten kunnen docenten een-op-eenafspraken maken. Via schermdelen laten medewerkers van de Onderwijswerkplaats de docenten zien hoe ze kunnen navigeren in de verschillende online platforms en tools als Canvas, Zoom en FeedbackFruits. Elk van die onderwerpen heeft een eigen team van ondersteuners.
“Aan het begin van de lockdown ging het om vragen als: hoe kom ik in Zoom? Nu zijn het vaker uitzonderingen als: Mijn studenten verdwijnen als ik een tweede scherm aansluit”, zegt Charlotte Meijer, net afgestudeerd van de master onderwijs en innovatie. Samen met Birgit van Berlo, masterstudent bewegingswetenschappen en lid van team Zoom, is ze bezig met het opzetten van een workshop voor docenten.
De Onderwijswerkplaats werd in maart 2019 al opgericht, maar is tijdens de omslag naar online onderwijs een stuk bekender geworden en heeft nu een eigen website met tips over online onderwijs. Er werken 12 studenten en 5 vaste medewerkers. Naast het dagelijkse inloopspreekuur zijn er elke week twee workshops met een onderwijsthema. Buiten deze inloopmomenten om kunnen docenten vragen insturen via een contactformulier.
Meijer: “Het is erg afhankelijk van de faculteit hoeveel ondersteuning docenten krijgen. We zijn met zeventien medewerkers nog niet groot genoeg om elke docent zelf te benaderen, maar aan het begin van een periode mailen we wel vaak rond of mensen ergens hulp bij nodig hebben.”
En vragen komen er genoeg binnen. Docenten worstelen met praktische zaken waarbij de conclusie vaak is dat er iets misgaat in de instellingen. Ze kunnen dan werken met online oefenprogramma’s. Meijer: “Maar soms merk je dat ze ook gewoon even hun hart willen luchten. Dat ze even moeten klagen over hoe vervelend Canvas is. De werkdruk is echt verhoogd tijdens Corona.”
Bovenal merken Van Berlo en Meijer dat docenten advies zoeken voor de interactie met hun studenten. Vooral docenten die grote groepen les geven via Zoom zoeken naar manieren om goed contact met studenten te houden. Hieronder enkele gouden tips van de Onderwijswerkplaats.
1) Gebruik programma’s als Mentimeter
Volgens Van Berlo en Meijer zijn er voldoende programma’s die het laagdrempelig maken om interactie met studenten te krijgen. Via annotate kunnen studenten tekenen in het gedeelde scherm van de docent (dan moet je toch hopen dat je publiek volwassen is, denk ik dan), en er zijn programma’s als Kahoot en Mentimeter, waarbij studenten via hun telefoon antwoord kunnen geven op quizvragen of polls.
Van Berlo: “Zoom heeft meerdere functies die men volgens mij niet vaak gebruikt. Je kunt bijvoorbeeld ook ja/nee-vragen stellen, of studenten vragen om via een knop hun hand op te steken. Kun je ook meteen zien wie er zit op te letten.”
Meijer: “In Mentimeter kun je ook smileys versturen. Het is belangrijk voor het groepsgevoel en de mentale gesteldheid van de student dat je ze soms vraagt hoe het met hen gaat. En of ze vragen of ideeën hebben over hoe de situatie verbeterd kan worden. Die antwoorden verzamel je dan in een word cloud.”
2) Maak kennisclips
Van Berlo: “Een online college volgen is best lastig. Je leest misschien iets om je voor te bereiden, maar daarna zit je gewoon naar je scherm te kijken. Het is dan soms moeilijk als student om je aandacht erbij te houden. We adviseren docenten daarom om vooraf onderwijsvideo’s te plaatsen op Canvas. De live momenten kun je gebruiken om vragen te beantwoorden of een discussie aan te gaan. Zo maak je je colleges een stuk interactiever. Het is ook een aantrekkelijkere opdracht om naar een filmpje te kijken dan opgegeven pagina’s te moeten lezen.”
Meijer: “We zijn nu kennisclips aan het opnemen over hoe je kennisclips kunt opnemen, een kennisclipception. Er is een pop-upstudio op de campus met een green screen waar ze video’s kunnen opnemen. Als docenten het toch liever thuis doen, sturen we ze een handleiding. Daarin geven we tips als: houd de video’s kort, laat je enthousiasme zien in een pakkende inleiding, gebruik gebaren, richt je op de camera, tutoyeer, stel vragen in de video zodat studenten alvast gaan nadenken. Via een functie in FeedbackFruits is het zelfs mogelijk om studenten in de video opmerkingen te laten plaatsen bij dingen die ze niet begrijpen. Andere studenten kunnen die vragen ook zien, en daar antwoord op geven. En ook belangrijk: het hoeft er niet superprofessioneel uit te zien.”
3) Werk met break-out rooms
Meijer: “Ik hou er zelf niet zo van om een vraag te stellen voor een hele groep studenten. In break-out rooms gaat dat een stuk makkelijker.” Van Berlo: “Je merkt soms wel weerstand bij docenten, dat ze denken: je moet toch gewoon een vraag durven stellen? Maar je kunt ook gewoon toegeven dat het vaak een drempel is voor ze. Als ze oefenen om wat mondiger te worden in break-out rooms, durven ze dat misschien uiteindelijk ook daarbuiten.”
Bij het samenstellen van de groepjes is het volgens Van Berlo en Meijer belangrijk dat er maar tussen de drie en de vijf studenten per break-out room zitten, en dat de opdracht helder is voordat de studenten worden opgedeeld. Anders zijn ze tijd kwijt aan het terughalen van de vraag in plaats van te discussiëren over de inhoud. Ze kunnen Break-out rooms ook gebruiken om bij te kletsen, aldus Meijer. “Je kunt daar best op aansturen als docent, dat je zegt: ga maar even met elkaar praten over hoe het gaat en waar jullie behoefte aan hebben.”
‘Ga maar even met elkaar praten over hoe het gaat en waar jullie behoefte aan hebben’
4) Maak duidelijk wat je verwacht
Een vaak gehoorde klacht in deze tijden van online onderwijs is dat studenten hun camera uit hebben staan. Van Berlo: “Niemand wil tegen een leeg scherm praten.” Meijer: “Maar we merken dat studenten vaak gewoon maar wat doen. We adviseren dan ook altijd om aan het begin van een nieuw vak duidelijk te maken wat je van jouw studenten verwacht. Als je expliciet maakt dat je wilt dat iedereen zijn of haar camera aanheeft, en je dat door het blok heen herhaalt, zijn studenten daar best toe bereid. Leg ook uit of en hoe je wilt dat studenten vragen stellen tijdens college. Het is soms gewoon onduidelijk voor ze hoeveel interactie een docent wil.”
5) Houd contact
Als een docent die interactie wil opzoeken, raden Van Berlo en Meijer aan om eerder in de Zoom-meeting te komen, en later weg te gaan. Van Berlo: “En dan is het belangrijk dat je niet meteen de powerpoint opstart en het scherm deelt. Studenten hebben vaak geen twee schermen, dus dan zitten ze meteen naar een powerpoint te staren. Als je de introductie persoonlijk maakt, heb je een grotere kans dat er spontane gesprekken ontstaan.”
Als je na het college blijft hangen, kunnen studenten vragen stellen. En zo zie je ook meteen wie er bij de les was en wie met andere dingen bezig was, want dan blijven er soms ook studenten in Zoom aanwezig die geen vraag stellen. Meijer: “Als je je afvraagt of de studenten er wel echt zijn, kun je ze tussentijds ook vragen om allemaal op een bepaalde reactieknop in Zoom te drukken.”
6) Vraag om hulp
En tot slot: wellicht een inkopper, maar Van Berlo en Meijer willen nog eens benadrukken dat docenten niet hoeven te doen alsof ze alles altijd onder controle hebben. Van Berlo: “Als je er niet uitkomt tijdens college, kun je dat best laten weten aan de studenten. Het maakt een docent ook menselijker. Het is voor iedereen een nieuwe situatie, en misschien kunnen studenten je wel gewoon helpen. En zo niet: zijn wij er. Je hoeft het niet alleen te doen.”