Het is modderig, het motregent en er zijn vertragingen op het spoor. Toch overtreft de opkomst de verwachtingen. Het veld stroomt vol met vele duizenden demonstranten. “We hoopten vooraf dat er zo’n tienduizend mensen zouden komen”, zegt iemand van de vakbond. “Het zijn er misschien wel twee keer zoveel.”
De politie schat de opkomst iets lager, op 15 duizend, maar toch: uit het hele land zijn mensen naar Den Haag gekomen. Er zijn bussen gehuurd, er zijn treinen genomen. De vertragingen mogen niet deren.
‘Bruin, bruiner, Bruins’
Een Noorse student psychologie is bijvoorbeeld met zo’n 35 anderen uit Maastricht gekomen. “Trump is mede door allerlei samenzweringstheorieën verkozen”, zegt ze. “Alleen al daaraan zie je hoe belangrijk kennis en goed onderwijs zijn.” Verderop staan twee communicatiemedewerkers van een universiteit onder de luifel van een standje te schuilen. “Wie is ook alweer de minister van Onderwijs?”, vraagt een van hen. O ja, dat is Eppo Bruins.
De meesten weten het wel. De NSC-minister figureert op allerlei borden en spandoeken. ‘Bruin, bruiner, Bruins’, staat er bijvoorbeeld, of: ‘Stop de Eppocalyps’. Dat laatste schalt ook over het Malieveld als een van de sprekers het door de microfoon roept.
President Marileen Dogterom van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen staat vooraan op het veld. Wat ze van de middag verwacht? “Dat we met zijn allen zo’n duidelijk signaal geven dat de Tweede Kamer deze week gaat nadenken of de bezuinigingen wel zo’n goed idee zijn. En ik hoop dat in ieder geval de Eerste Kamer er een stokje voor weet te steken.”
Afhankelijk van oppositiepartijen
Ze is de enige niet die dat hoopt. De vier coalitiepartijen hebben immers geen meerderheid in de Eerste Kamer, dus ze zijn afhankelijk van oppositiepartijen. En die willen de bezuinigingen tegenhouden, laten ze weten, al moeten ze het nog eens worden over de manier waarop.
SP-leider Jimmy Dijk is er ook. “Het belangrijkste is dat de hele oppositie die bezuinigingen van tafel wil, maar we moeten een boete op studeren niet omzetten in een boete op ziek zijn”, zegt hij. Daarmee reageert hij op plannen van CDA, D66 en JA21 om het eigen risico iets minder te verlagen. “Laten we mensen niet tegen elkaar opzetten. We gaan de komende dagen praten om te kijken hoe we deze draconische bezuinigingen kunnen tegenhouden.”
Vertegenwoordigers van vakbonden, studentenorganisaties en onderwijskoepels houden toespraken. Voorzitter Abdelkader Karbache (Landelijke Studentenvakbond) kan nauwelijks kiezen wat hij allemaal tegen de demonstranten wil zeggen. Hij vindt het hypocriet dat de minister meer tijd nodig heeft voor het uitwerken van, jawel, de langstudeerboete. Instemmend boegeroep klinkt uit duizenden kelen. Maar Karbache zegt ook dat één keer demonstreren niet genoeg is, dat mensen meer invloed hebben dan ze denken. Ze moeten zich verenigen, zegt hij, en lid worden van een vakbond.
Domheid is duurder
Een eerdere demonstratie in Utrecht mocht niet doorgaan uit angst voor pro-Palestijnse relschoppers, al gingen studenten toch de straat op en bleek het loos alarm. Bas van Weegberg (FNV) vindt dat de overheden met hun “poten” van het demonstratierecht moeten afblijven. Hij onderstreept dat dit recht ook van belang is “voor degenen die smeken om vrede in Gaza, waar geen universiteit meer overeind staat”.
Ten slotte betreden drie politici van de oppositie het podium. D66-leider Rob Jetten gebruikt een oude slogan: “Als je denkt dat onderwijs duur is, dan weet je niet wat domheid kost”. GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans noemt onderwijs belangrijk voor het bouwen van bruggen in de samenleving. Sandra Beckerman, SP-woordvoerder voor hoger onderwijs, vindt het geweldig om te zien “hoe we samen opstaan en in actie komen”.
Daarna speelt een orkest een variant op het Italiaanse strijdlied Bella Ciao (“Zeg maar dag, zeg maar dag, zeg maar dag, dag, dag!”) en beginnen de demonstranten aan de mars door Den Haag, langs het ministerie van Onderwijs. Alleen voor passerende trams houden ze halt.