Met de AI-tool ScienceDirect kunnen onderzoekers wetenschappelijke literatuur sneller doorzoeken, claimt Elsevier. “Goodbye wasted reading time, hello relevance.” Belangrijk verschil: de tool is alleen getraind op wetenschappelijke literatuur, dus zou hij ook relevanter moeten zijn voor wetenschappers.
Om de betrouwbaarheid te verhogen maakt ScienceDirectAI gebruik van directe verwijzingen naar oorspronkelijke bronnen. Hiermee is de informatie traceerbaar en reproduceerbaar, stelt Elsevier.
Het gebruik van ScienceDirectAI zou ook veilig zijn. Er wordt namelijk geen informatie opgeslagen of gebruikt voor het trainen van openbare modellen. Alle gegevens blijven binnen een beveiligde, exclusief voor Elsevier bestemde omgeving.
Logische ontwikkeling
UKB, het samenwerkingsverband van de dertien Universiteitsbibliotheken en de KB, ziet AI als een logische ontwikkeling die de wetenschap vooruit kan brengen. Vooral de transparantie van ScienceDirectAI vindt UKB verheugend: “Door de code te delen, kunnen wetenschappers de software op hun beurt ook weer inzetten in hun eigen onderzoek en brengt dit de wetenschap verder.” Wel stellen zij dat wetenschappers eigenaar dienen te blijven van hun eigen werk en zeggenschap horen te behouden over het gebruik ervan.
Maar is het objectief?
Ook universiteitenvereniging UNL ziet de potentie van de nieuwe AI-tool, maar waarschuwt voor de beperkingen. “Hulpmiddelen die het wetenschappelijk proces versnellen zijn zeker welkom,” reageert woordvoerder Ruben Puylaert, “maar de vraag blijft of een gesloten en betaalde omgeving – waarbij een selectie van wetenschappelijke artikelen wordt gebruikt – voldoende breed en objectief inzicht biedt in de stand van de wetenschap.”
ScienceDirectAI is immers eigendom van Elsevier, een wereldwijde uitgever. De informatie is wellicht betrouwbaarder in vergelijking met open AI-tools die hun data op basis van het web genereren, maar de beschikbare antwoorden blijven voornamelijk beperkt tot publicaties van Elsevier, een bedrijf met zijn eigen commerciële belangen. Slechts tien procent van de bronnen is niet afkomstig van Elsevier zelf.
Dr. Sanli Faez, universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht en lid van De Jonge Akademie, beschouwt dit als een grote keerzijde. Volgens Faez kan ScienceDirectAI een praktisch hulpmiddel zijn, maar omdat de output grotendeels beperkt is tot Elsevier-publicaties is die heel “biased”. Faez begrijpt het verlangen naar simpele oplossingen, maar hoopt dat er meer steun komt voor open-source projecten, zoals ASReview, een AI-tool ontwikkeld aan de Universiteit Utrecht.
Niet gratis
Het gebruik van ScienceDirectAI is niet gratis: het vereist een abonnement bij ScienceDirect zelf en een extra abonnement om de AI-tool te kunnen gebruiken. Al eerder was er kritiek op de steeds grotere bedragen die universiteiten moeten betalen aan wetenschappelijke uitgeverijen. Bovendien moeten de gebruikers er maar op vertrouwen dat hun gegevens in veilige handen zijn.