Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
28 maart 2024

Studentenleven
& Maatschappij

Van Opstalls zoon schildert het logo van Extinction Rebellion op een spandoek.

‘Elke opleiding moet iets doen met het klimaat’

Universiteiten moeten meer doen om het klimaat te redden. En snel een beetje. Universitair docent klassieke talen Emilie van Opstall sloot zich aan bij de actiegroep-in-oprichting University Rebellion en klopte aan bij haar werkgever.

Bij classicus Emilie van Opstall (52) op school in de jaren zeventig ging het al over uitlaatgassen, de ozonlaag, het tropisch regenwoud. Zo nieuw zijn die discussies dus helemaal niet. “Het was toen vanzelfsprekend dat je je voor het milieu inzette. Maar dat is weggezakt en die bewustwording moet opnieuw en nog beter en breder worden aangebracht.”

Van Opstall is sinds twee jaar betrokken bij Extinction Rebellion en haakte eind vorig jaar aan bij een aparte groep voor universiteiten die in oprichting was, University Rebellion. Als aftrap waren op een dag in november overal in het land ludieke acties en gesprekken met universiteitsbestuurders. Van Opstall sprak met VU-bestuurder Marcel Nollen over wat haar eigen universiteit nog kan doen.

Traag paard

Ze vergeleek University Rebellion met Socrates in het oude Athene. “Socrates zag het als zijn rol om de Atheners wakker te schudden als een horzel die een traag paard wakker steekt. Aan de VU gebeurt al veel op klimaatgebied, maar het kan meer en vooral sneller. En daarvoor is actie nodig.”

Daar is Van Opstall van overtuigd. Het werd nog urgenter toen ze een kind kreeg twaalf jaar geleden. “Wat heb ik mijn kind te bieden? Je verantwoordelijkheid neemt alleen maar toe. We moeten niet gaan zitten wachten tot de politiek eindelijk met oplossingen komt. De neoliberale democratie heeft tot nu toe niet genoeg gedaan om uit de ecologische crisis te komen. Het economische winstmodel is niet compatibel met het behoud van de leefomgeving en zorgt bovendien wereldwijd voor onrechtvaardigheid.”

‘We zijn met z’n allen verantwoordelijk voor de volgende generaties’

Het boek Doughnut Economics van Kate Raworth opende haar de ogen. “Het is zo groot! Het heeft geen zin om in je eentje allemaal dingen te doen zoals plastic scheiden of stoppen met het eten van vlees. Het hele systeem moet anders. We zijn met z’n allen verantwoordelijk voor de volgende generaties.” Daarom werd ze klimaatactivist.

Van Opstall ging met haar man en zoon in 2019 naar een manifestatie van Extinction Rebellion. Haar zoon hielp mee met spandoeken en flyers en stond op een afstand mee te demonstreren. “Je moet behoorlijk goed geïnformeerd zijn om mee te doen, ontdekten we, want je blijft toch ergens op een kruispunt staan, de politie wil dat je weggaat, komt met paarden. Wat doe je dan? Dus zijn we naar een informatiemiddag gegaan, waar we ons verdeelden in kleinere groepjes. Ons groepje is ‘de Otters’.” In september 2020 deden ze mee bij de blokkade van een kruispunt op de Zuidas.

‘Ik wil iedereen doordringen van de noodzaak tot actie’

Het is prettig om je op een positieve manier met het klimaat bezig te houden, vindt Van Opstall. “De boodschap dat er geen tijd meer is, is beangstigend. Maar je wordt er enthousiast van om de roep om verandering uit te dragen met een steeds grotere groep mensen die dat allemaal belangrijk vinden. Het is in het klein wat ik in de samenleving zou willen: dit steeds groter maken en iedereen doordringen van de noodzaak tot actie.”

Decolonize, decarbonize, democratize’, roept University Rebellion in haar manifest: begin met echt te vertellen hoe de situatie ervoor staat. Van Opstall: “Bijvoorbeeld op de VU wat betreft duurzaamheid van de gebouwen, aanbod in de kantine, werkreizen. En in het onderwijs. Dat kan op allerlei manieren. Streef ernaar dat ieder onderwijsprogramma iets doet met het klimaat. En wacht daar niet mee tot 2035.”

Ecologische crisis als collegestof

Zelf neemt Van Opstall het klimaat mee in colleges mythologie. “Greta Thunberg wordt vaak vergeleken met Cassandra, de mythologische profetes die de val van Troje voorspelt, maar door niemand wordt geloofd. Met dat voorbeeld kan ik tijdens college modern gebruik van mythes aankaarten en tegelijk ook de klimaatproblematiek. Ik zou het goed vinden als de ecologische crisis echt bewust een onderdeel zou worden van het onderwijs van mijn faculteit, Geesteswetenschappen. Bijvoorbeeld in discussies met studenten over boeken, zoals Egertons Roots of Ecology.”

Niet alleen tegendraadse acties dus. Het is ook lastiger om burgerlijk ongehoorzaam zijn als je ergens werkt, vindt Van Opstall. Ze hoopt dat meer VU-studenten zich aansluiten bij University Rebellion en het stokje van haar overnemen. “Op dit moment zijn er vergeleken met de andere universiteiten aan de VU nog maar weinig studenten actief bij UR betrokken.”

> Lees ook:

Deel 1 van dit tweeluik over klimaatactivisten aan de VU: ‘We gaan polderend de klimaatklif af’.

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.