Waarom vinden mannen het zo moeilijk om over seksueel geweld tegen vrouwen te praten?
“Hoe meer ik ervan weet, hoe minder ik het ga snappen. Het lijkt wel alsof mannen de ernst van het probleem niet zien. Terwijl die overduidelijk is, zeker ook op de universiteit: één op de tien vrouwelijke studenten wordt tijdens haar studententijd verkracht. Veel vrouwelijke wetenschappers hebben te maken met seksuele intimidatie. Het probleem is groot. Het treft de helft van de bevolking. En toch is er geen nationaal coördinator geweld tegen vrouwen.”
‘Het lijkt wel alsof mannen de ernst van het probleem niet zien’
Zit er dan helemaal geen verbetering in?
“Met #MeToo zag je dat bij sommige mannen de ogen werden geopend door al die verhalen die loskwamen, ook van vrouwen in hun omgeving. Bijna elke vrouw heeft wel een verhaal. Dat daar niet eerder aandacht voor was, kan mannen aangerekend worden. Ze hadden het kunnen weten.”
“Maar het strookt niet met ons geïdealiseerde zelfbeeld. In die zin lijken de mechanismes achter seksisme op wat Gloria Wekker in haar boek Witte Onschuld beschrijft over racisme. We doen alsof het er niet is: ik ben een goed mens, dus racisme/seksisme heeft niks met mij te maken, terwijl elke man zal moeten erkennen dat hij deel uitmaakt van een cultuur die seksueel geweld tegen vrouwen in de hand werkt.”
“Voor individuele mannen is het overigens niet makkelijk of ongevaarlijk om zich hierover uit te spreken. We zullen dus de culturele context moeten veranderen, onze patriarchale en seksistische cultuur.”
Hoe?
“Neem bijvoorbeeld de zogeheten locker-room-talk. Seksistische grappen in kleedkamers, stoere verhalen. Als je met mannen gaat praten, blijkt trouwens dat zij dat vaak zelf ook als onprettig ervaren, maar dat ze niet weten hoe ze moeten reageren.”
Heb jij daar advies over?
“Vaak is het lastig om er direct iets van te zeggen. Maar het helpt al veel als je er met anderen over praat. En bijvoorbeeld aan iemand die er ook bij was vraagt: Goh, zeg ik ook weleens zoiets? Misschien kun je de persoon die seksistische grappen maakte daar op een later moment op aanspreken. Cultuurverandering gaat in kleine stapjes. Onderzoek welke reactie bij jou past en begin daar gewoon.”
Er zit best een grote stap tussen een seksistische opmerking en verkrachting.
“Dat is waar, maar het gaat om de hele culturele context waarin grensoverschrijdend gedrag ten opzichte van vrouwen niet serieus wordt genomen en vaak zelfs als hun probleem wordt gezien. We zeggen: er is een vrouw verkracht. Daarmee focus je op het slachtoffer. Terwijl de agressor buiten beeld blijft. In de term homogeweld gebeurt hetzelfde: dat is geweld dat doorgaans gepleegd wordt door mannen. Daar ligt het probleem, dat benoemen we te weinig.”
Wat hebben mannen te winnen bij minder ongelijkheid tussen mannen en vrouwen?
“Een heleboel. Mannen zitten ook vast in culturele verwachtingen en clichébeelden: boys don’t cry, mannen zorgen voor het geld, mannen uiten geen emoties, echte mannen zijn dominant en assertief. Er is een wereld te winnen als we die verwachtingen loslaten, want die zijn ook voor mannen ontmenselijkend.”
Wat zou de VU kunnen doen om seksueel geweld en seksuele intimidatie op de campus te verminderen?
“Dat gaat over algehele bewustwording op dit vlak. Dat is de taak van de hele VU-gemeenschap, niet alleen van een paar actieve mensen zoals degenen die hier op de VU WoMen@VU hebben opgericht. Het bestuur heeft een taak, groepsleiders, docenten en collega’s hebben een taak. Als mannen voelen dat bepaald gedrag op een afdeling niet geaccepteerd is, gaan ze zich vanzelf anders gedragen.”
Hopelijk zit het de volgende keer vol mannen die hier wel over willen praten.
“Uiteindelijk denk ik dat er genoeg mannelijke studenten en medewerkers zijn die de behoefte hebben om hierover te praten, maar vaak is het moeilijk om ze te bereiken. Met onze organisatie Emancipator zijn we daar al jaren mee bezig. Mannen moeten vaak een drempel over. Soms komen ze met een vriendin mee.”
“Omdat het om een brede cultuurverandering gaat, ben je er niet met één of twee projecten. Dit heeft een langere adem nodig en structurele aandacht binnen de organisatie.”
Jens van Tricht, Waarom feminisme goed is voor mannen, uitgeverij Atlas Contact, 160 pag.
Dit boek is ook verschenen in het Duits en Egyptisch-Arabisch. De Engelse uitgave volgt binnenkort.