Vorige week heeft het kabinet excuses aangeboden voor indirecte discriminatie door de Dienst Uitvoering Onderwijs. De controleurs kregen vooral studenten met een migratieachtergrond in het vizier.
Zwakke positie
Die studenten kunnen zichzelf vervolgens moeilijk verdedigen, omdat DUO bij de rechter alleen maar “aannemelijk” hoeft te maken dat een student fraudeert. Die dunne bewijslast maakt dat studenten met harde bewijzen moeten komen om een verdenking te weerleggen. Als dat niet lukt, moeten ze de beurs voor uitwonenden terugbetalen.
Dat geeft studenten een zwakke positie ten opzichte van de controleurs. Vorig jaar diende GroenLinks daarom een motie in om te onderzoeken of deze bewijslast kan worden omgedraaid. Het zou DUO moeten zijn die met de harde bewijzen komt. Maar krappe meerderheid van de Tweede Kamer verwierp die motie. PVV, VVD, CDA, SGP, JA21 en FvD (77 zetels) wilden er toen niets van weten.
Opnieuw proberen
Nu hebben deze partijen nog maar 73 zetels. GroenLinks-PvdA gaat het daarom opnieuw proberen, laat Kamerlid Luc Stultiens weten in reactie op de excuses van het kabinet. Als alle partijen hetzelfde stemmen, heeft hij een meerderheid.
Ook de SP wil van de omgekeerde bewijslast af, zegt Kamerlid Sandra Beckerman. “In de praktijk is het veel ingewikkelder dan je denkt om te bewijzen dat je ergens woont.” Het moet daarnaast ook makkelijker worden voor studenten om hun recht te halen bij de rechter, denkt Beckerman.
Wat ook meespeelt is dat door de wooncrisis de positie van studenten is verzwakt. Beckerman: “Je kunt de bewijslast wel bij studenten leggen, maar er hoeft maar één foute huisbaas tussen te zitten en je kunt als student helemaal niets bewijzen.”
Minder wantrouwen
DENK maakt er net als de SP een punt van dat de overheid burgers minder wantrouwend zou moeten benaderen. “Dit incident laat zien dat discriminatie bij de overheid op alle niveaus doorgelicht en aangepakt moet worden”, zegt DENK-Kamerlid Dogukan Ergin.
Zijn partij pleit bovendien voor financiële compensatie voor getroffen studenten. Zover wilde onderwijsminister Robbert Dijkgraaf vorige week nog niet gaan. Op vragen over compensatie gaf hij geen antwoord. Hij zei eerst met studenten in gesprek te willen gaan.
VVD en D66 vragen zich af hoe voorkomen kan worden dat fraudecontroles in de toekomst weer ontsporen. Er moeten uit deze casus stevige lessen getrokken worden, zegt Jan Paternotte van D66. Voor de VVD moet het ook gaan over het tegengaan van ontsporend beleid. “Dit voorjaar praten we er met de minister over”, zegt Claire Martens-America van de VVD. “Dat is wat ons betreft het moment om het te hebben over oplossingen.”