Coalitiegenoten VVD en PvdA omhelzen elkaar op het onderwijsdebat van de studentenbond SRVU. “We gaan niet bezuinigen op het onderwijs en het leenstelsel is echt sociaal.”
Eén vinger gaat er maar omhoog op de vraag wie er niet zou gaan studeren als de basisbeurs vervangen wordt door een leenstelsel. Glunderend kijkt VVD-Kamerlid Pieter Duisenberg de zaal rond waar zo’n honderd mensen zitten om mee te doen aan het onderwijsdebat dat de SRVU maandagavond organiseerde.
“Zie je wel. Het leenstelsel weerhoudt studenten er helemaal niet van om te gaan studeren. Volgens een onderzoek van het Centraal Plan Bureau zou maar één tot maximaal drie procent van de studenten ervoor terugschrikken om geld te lenen voor een studie ”, zegt Duisenberg. “Dan heb je het toch over minimaal 15.000 mensen die je buiten de kenniseconomie sluit. Dat vind ik onaanvaardbaar veel”, werpt SP-Kamerlid Jasper van Dijk tegen.
Sociaal leenstelsel
Voor het debat zijn ook Kamerleden van het CDA en D66 uitgenodigd, maar die hebben ‘wegens drukke werkzaamheden’ afgezegd. En PvdA-Kamerlid Mohammed Mohandis zit ergens in de buurt van Utrecht vast in de sneeuw. Dus dreigt de discussie een onderonsje tussen de aartsrivalen VVD en SP te worden. En dat nu net afgelopen vrijdag minister Bussemaker bekend maakte echt de basisbeurs te willen vervangen door een sociaal leenstelsel.
“Prima plan”, vindt Duisenberg. “Investeren in je studie is nog steeds de beste investering in jezelf. Iemand met een academische opleiding verdient al gauw anderhalf tot twee keer zo veel als iemand met een mbo-diploma”, rekent hij voor.
Omdat de studielening onder strikte sociale voorwaarden wordt verstrekt, ziet Duisenberg nauwelijks een financiële barrière om te gaan studeren. Hij somt de voordelen op. Net zo’n lage rente als waarvoor de overheid kan lenen, nu ongeveer een procent. Je hoeft pas terug te betalen als je genoeg geld verdient en na vijftien jaar vervalt de schuld. “Ik ben ondernemer geweest en als ik onder zulke condities geld kon lenen, zou ik onmiddellijk tekenen.”
Hij benadrukt dat de aanvullende beurs voor kinderen met ouders met een laag inkomen blijft bestaan. “En dan hebben we het over ouders met een inkomen tot 46 duizend euro, dus ruim boven modaal.”
Hij wijst erop dat ook met de komst van een leenstelsel de overheid het belangrijkste deel van de studie blijft betalen.”Gemiddeld bedragen de opleidingskosten van een student 6000 euro per jaar en daar betalen ze 1700 euro collegegeld voor terug.”
Makkelijke studie
Maar in de zaal wordt niemand enthousiast van de boodschap van Duisenberg.” Als ik moet lenen wil ik wel de zekerheid dat ik mijn studie kan halen en er later werk mee vind. Dus kies ik voor iets makkelijks”, zegt een student. Daar laat Duisenberg zich niet door uit het veld slaan. “Ik juich het erg toe als studenten beter gaan nadenken over welke studie ze willen volgen. Nu begint een op de drie studenten in het hoger onderwijs aan een opleiding zonder die af te maken. Dat is voor iedereen enorme verspilling van geld en talent.”
Dat ligt niet in de eerste plaats aan de studenten, reageert Van Dijk. “Uit bezuinigingsoverwegingen heeft de overheid gestimuleerd dat megagrote instellingen voor massaonderwijs zijn ontstaan. Daarin verzuipen veel studenten. Dus we moeten niet bezuinigen op het onderwijs, maar juist investeren om de menselijke maat terug te brengen.” Van Dijk krijgt steun van een student. “Ik heb net een statistiekje gezien. In elf jaar tijd is het aantal studenten met 46 procent gestegen en het aantal docenten met zeventien. Vandaar dat je steeds meer massale hoorcolleges krijgt.”
Maar Duisenberg (“Ik ben net nieuw in de politiek”) mept hard terug. “Hier heb ik een rapport van het Centraal Plan Bureau”, roept hij als zwaaiend met een bundel papier . “Die hebben de programma’s van de politieke partijen doorgerekend. En volgens hen zijn er twee partijen die willen bezuinigen op onderwijs, de PVV en de SP.” “Ja, op de bureaucratie en de hoge salarissen van de bestuurders”, reageert Van Dijk.
Geen bezuiniging
“Wij gaan helemaal niet op het onderwijs bezuinigen. We gaan het geld anders verdelen”, schiet de net gearriveerde PvdA’er Mohammed Mohandis zijn VVD-coalitiegenoot te hulp. “De achthonderd miljoen euro die we jaarlijks besparen met het omzetten van de basisbeurs in een leenstelsel, investeren we volledig opnieuw in het onderwijs” Daar is Duisenberg het mee eens. “Deze regering geeft het onderwijs een heel bijzondere plaats. Op alle portefeuilles wordt bezuinigd, maar de onderwijsbegroting blijft gespaard. Daar staat de VVD volledig achter.”
Ook Mohandis benadrukt nog een keer dat het vooral om een sociaal leenstel gaat. “Ik weet waar het over gaat, want bij ons thuis was het ook niet vanzelfsprekend dat we gingen studeren. Maar waar praten we helemaal over? Studenten krijgen maximaal vijftienduizend euro schuld erbij. Ze mogen er vijftien jaar over doen om dat terug te betalen. Dat is hooguit honderd euro per maand, en dat hoef je alleen te voldoen als je genoeg verdient.”
Dat verhaal klopt niet volgens Van Dijk. “Nu al lenen heel veel studenten een fors bedrag, want ook de aanvullende beurs van zo’n 250 euro is niet genoeg om van te leven en het collegegeld te betalen. De gemiddelde schuld momenteel bedraagt zo’n 15 duizend euro. Dat wordt dus zeker dertigduizend als het aan deze regering ligt. En daar bovenop willen ze ook nog de ov-studentenkaart afschaffen.”
Slimme reiskaart
“Weten jullie wat die ov- studentenkaart de overheid per jaar kost? Een miljard euro. Dat vinden wij te veel. We willen 400 miljoen besparen en een goedkopere kaart invoeren”, antwoordt Duisenburg. “Ja, een kortingskaart, maar een treinreis kunnen we toch al niet meer betalen”, reageert iemand uit de zaal. “We weten niet of het een kortingskaart wordt. We willen vooral een slimme kaart, die goedkoper is. En bovendien krijgen ook de mbo studenten voortaan zo’n kaart, want die moeten nu hun reizen volledig zelf betalen”, aldus Mohandis.
Tot slot maakt Duisenberg de rekensom op van de avond. “We besparen dus 800 miljoen op de basisbeurs en 400 miljoen op de ov-kaart. Dus hebben we 1,2 miljard euro om te investeren in het onderwijs. Daar maken wij achter ons bureau geen bestedingsplan voor, maar we gaan uitgebreid praten met de mensen in het veld. En met studenten. Dus kom maar op met je plannen in plaats van alleen maar te roepen dat je tegen bent.”
Op de foto: Jasper van Dijk legt het nog een keer uit aan Pieter Duisenberg en Mohammed Mohandis