Geneeskundestudent Ditalion Werner (23) wil medicijnen die ontwikkeld worden aan VU en UvA wereldwijd beter beschikbaar maken.
Hoe ben je met Universities Allied for Essential Medicines in contact gekomen?
“Ik deed in Denemarken een summercourse over infectieziekten vanuit het perspectief van global health. De Deense afdeling van de organisatie UAEM hield daar een lezing en die vond ik heel leuk. Toen is het balletje gaan rollen. Eenmaal terug heb ik contact gezocht met de organisatie in Nederland. En nu ben ik voorzitter van UAEM Amsterdam.”
Wat doet die organisatie nou precies?
“UAEM strijdt voor betere toegankelijkheid van medicatie, zowel wereldwijd als in Nederland. In het huidige systeem is de prijs van medicatie best hoog en in lage-inkomenslanden gaan sommige medicijnen überhaupt niet de markt op. In Nederland ligt de focus op de weesgeneesmiddelen: geneesmiddelen voor zeldzame ziekten die extreem duur zijn. Het doel van medicijnen maken of het onderzoek ernaar is dat patiënten er beter van worden. Het is mooi als je een medicijn maakt, maar als niemand dat vervolgens kan gebruiken schiet je je doel voorbij.”
Hebben jullie ook echt invloed op het debat hierover?
“Wij werken op lokaal en landelijk niveau. UAEM Nederland discussieert vaak op conferenties en bijeenkomsten over hoe dit politiek gezien verder moet. Met de Amsterdamse afdeling werken we op de VU en de UvA aan het creëren van de bewustwording van toegankelijkheid van medicijnen. We houden lezingen op afdelingen in het ziekenhuis en op onderzoeksafdelingen. En met een petitie willen we bereiken dat VUmc global access licensing opneemt in hun clausulen als ze patenten doorverkopen aan farmaceutische bedrijven. In lage-inkomenslanden moet medicatie toegankelijker worden door generieke productie toe te staan.”
Hoe staat het met de toegang tot geneesmiddelen in Nederland?
“Publiek geld voor de ontwikkeling van medicijnen gaat naar universiteiten en researchinstituten. Als dat medicijn veelbelovend lijkt te worden, wordt het verkocht aan farmaceutische bedrijven. Komen die medicijnen uiteindelijk op de markt, dan zijn die best duur. Wij belastingbetalers betalen dan opnieuw voor die dure medicijnen.
“Onlangs organiseerden we de Access To Medicines Week over public return on public investment. Wij pleiten voor voorwaarden aan het vermarkten van medicijnen. Bijvoorbeeld dat als het medicijn op de markt komt, het voor minstens 80 procent van de patiënten toegankelijk is.”
Waarom vind jij dit zo belangrijk?
“Ik ben geneeskunde gaan studeren om mensen te helpen, maar wat je niet leert tijdens je studie is het hele politieke landschap eromheen. Dan pas merk je hoe scheef dingen soms zijn in de wereld. Daar wil je wat aan doen. Zelf wil ik tropenarts worden. Ik voel me aangesproken door de situatie in lagelonenlanden en waarom het zo moeilijk is om daar goede zorg te leveren.”
Wat kan de VU doen?
“Universiteiten onderschatten hun positie. Ze zijn terughoudend om voorwaarden op te nemen in de contracten om medicijnen toegankelijker te maken, of te vragen om meer transparantie. Wereldwijd vindt een derde tot een kwart van de nieuwe medicatie haar basis in universitaire laboratoria. Dus farmaceutische bedrijven zijn in die zin ook afhankelijk van universiteiten.”
Doen farmaceutische bedrijven dan zelf geen onderzoek?
“Dat was oorspronkelijk wel zo, maar we zien steeds vaker dat grote bedrijven kleine spin-offs opkopen om het medicijn door te ontwikkelen. Bedrijven zelf zeggen dat ze enorm veel geld kwijt zijn aan het ontwikkelen van een medicijn, maar vervolgens geven ze geen inzicht in hun kosten. We willen meer transparantie van hen.”
Word je er af en toe niet moedeloos van?
“De manier waarop UAEM ontstaan is, bewijst hoeveel impact studenten kunnen hebben. Door de actie van studenten van de universiteit van Yale zijn er in 2001 nieuwe onderhandelingen gekomen over de prijs van een aids-medicijn tussen Yale en het farmaceutische bedrijf. Zo’n voorbeeld werkt heel motiverend en leert dat je als student wel degelijk een verschil kunt maken.”