Alle studenten moeten straks meer collegegeld gaan betalen dat gemiddeld kostendekkend is, als het aan collegevoorzitter Mirjam van Praag ligt. Maar Nederlandse studenten zullen er daardoor niet financieel op achteruitgaan.
Collegevoorzitter Mirjam van Praag zorgde voor wat opgetrokken wenkbrauwen met haar oproep, in een interview met Het Financieele Dagblad, om het collegegeld voor studenten kostendekkend te maken en de Nederlandse studenten voor die verhoging te compenseren met een beurs. “Dat is een béétje kort door de bocht samengevat”, zegt ze in haar werkkamer, “dus ik ben blij dat ik het mag toelichten.”
Eerst een analyse van het probleem waarvoor haar idee een oplossing is: het kelderen van het budget per student “waardoor Nederlandse universiteiten steeds lastiger in de wereldtop kunnen meedraaien met hun onderwijs en onderzoek”, aldus Van Praag. Een van de oorzaken is de enorme toestroom van buitenlandse studenten.
“Terwijl het budget van de overheid niet voldoende meegroeit met de aanwas van de studentenaantallen. Vroeger was dat niet zo’n probleem, maar nu de internationale markt zo open is, groeit de instroom van buitenlandse studenten, en dan heb ik het met name over EER-studenten, die net als Nederlandse studenten 2000 euro collegegeld betalen. Voor hen zijn we ongelofelijk aantrekkelijk, want de kwaliteit van ons universitaire onderwijs is nog steeds heel hoog maar de prijs is niet reëel. De groei van het aantal internationale studenten zal hierdoor niet afremmen en we hebben op dit moment nog geen instrument om dat tegen te houden.”
Grenzen opengegooid
Die prijs moet dus reëler, “conform de realiteit”, in de woorden van de voorzitter. “Want de grenzen zijn nu opengegooid zonder dat we hebben kunnen nadenken of de hoogte van het collegegeld daaraan niet moet worden aangepast.” Als het bedrag, dat studenten aan collegegeld betalen, ook werkelijk dekt wat een student de universiteit kost, worden we een beetje minder aantrekkelijk voor buitenlandse studenten en laten die zich bij hun keuze minder leiden door de lage prijs van de Nederlandse universiteiten, denkt Van Praag. “Dan kunnen ze een betere afweging maken of ze naar Nederland, of bijvoorbeeld naar Engeland of Duitsland willen.”
Daar mogen de Nederlandse studenten natuurlijk niet de dupe van worden, vindt Van Praag, dus die moeten dan van de overheid/DUO een beurs krijgen die precies even hoog is als de collegegeldverhoging, zonder aanziens des persoons, iedere Nederlandse student krijgt een beurs. “Nu betaal je 2000 euro, dan misschien 15000, dus dan krijgen ze er een beurs van 13000 euro bij. En dan kun je vragen waarom Nederlandse studenten niet gewoon hetzelfde lage collegegeld blijven betalen, maar dat is juridisch niet mogelijk, want dan behandel je burgers uit de EU ongelijk. Met beurzen zit dat anders, alhoewel ook dat niet één, twee, drie met de huidige wetgeving te realiseren is, heb ik me laten vertellen.”
Door selectief buitenlandse studenten ook een beurs toe te kennen, kun je de hoeveelheid buitenlandse studenten en de samenstelling reguleren, denkt Van Praag. “Want we geloven in de stimulerende werking van een zogenaamde mixed classroom met een gevarieerde samenstelling van nationaliteiten.”
Internationale diversiteit
Voor Nederlandse studenten wordt het universitaire onderwijs volgens haar toegankelijker. “Want je hoeft geen numerus fixus meer in te stellen voor sommige populaire opleidingen.”
Over de criteria waarop die buitenlandse studenten geselecteerd moeten worden, heeft Van Praag nog geen antwoord. “Of dat op basis moet van kwaliteit of iets anders, dat weet ik nog niet, dat heb ik nog niet uitgedacht. In elk geval zal het aantrekken van internationale diversiteit een belangrijk criterium moeten zijn.”
Nu is die veranderende houding van de universiteiten ten opzichte vande aantallen buitenlandse studenten wel opvallend, want tot voor kort waren ze nog actief aan het werven in het buitenland. Socioloog Willem Schinkel wijst daarop in een open, kritische brief aan zijn actievoerende collega’s, die veel stof op doet waaien: ‘Er is geen minister geweest die gevraagd heeft om oneindige toenames van internationale studenten’, aldus Schinkel.
“Er is vroeger wel geworven”, beaamt Van Praag. “Dat ijlt nu nog na. Tegelijkertijd geeft de overheid ons wel degelijk prikkels om te groeien, ze zet ons in een prisoner’s dilemma door ons meer geld te geven als ons marktaandeel groter wordt, dus als we meer groeien dan andere universiteiten. Het mag duidelijk zijn dat dat geen goede prikkel is.”