Nieuw onderzoek aan de Universiteit Twente bevestigt dat veel studenten kampen met stress en depressieklachten. Maar let op de nuance, waarschuwt onderzoeker Saskia Kelders. De politiek kan niet zomaar op de loop gaan met de uitkomsten.
Het zijn zorgwekkende cijfers, vindt psycholoog Saskia Kelders zelf. Als haar onderzoek een goed beeld geeft, heeft tachtig procent van de Twentse studenten lichte of soms zelfs zware psychische problemen: ze melden symptomen van angst en depressie.
De problemen zijn groter voor vrouwen, buitenlandse studenten en niet-heteroseksuele studenten. Ook blijken veel Twentse studenten alcohol en drugs te gebruiken – meer dan elders. Een op de drie heeft in het afgelopen jaar weleens cannabis gerookt.
Geen reminder
Misschien is het in werkelijkheid iets minder droevig gesteld met de studenten, overweegt Kelders. De vragenlijst is naar alle studenten verstuurd, maar het zou kunnen dat vooral degenen met klachten zich geroepen voelden om hem in te vullen. Door mailbeleid van de universiteit mochten zij en haar collega’s geen reminder versturen.
Bovendien, iedereen is weleens bang of somber. Wanneer is het eigenlijk een probleem? “Dat is een lastige vraag”, zegt Kelders. “Een ding weten we zeker: milde klachten kunnen na een poosje verdwijnen, maar ook verergeren.”
Van mild naar zwaar
Dus is er toch een serieus probleem, vindt ze. Hoe groter het aantal studenten met milde klachten, hoe meer studenten er uiteindelijk zwaardere problemen zullen krijgen. Leer studenten omgaan met stress, is een van de aanbevelingen van haar onderzoek, want voorkomen is beter dan genezen. En ze hebben er de rest van hun leven iets aan.
Dit soort rapporten – eerder deed de Hogeschool Windesheim vergelijkbaar onderzoek – spelen ook een rol in de politiek. Studentenorganisaties en politieke partijen grijpen de uitkomsten aan om te pleiten voor hun eigen opvattingen: de basisbeurs moet weer terugkeren, het bindend studieadvies moet verdwijnen enzovoorts. Is dat terecht?
Tijden veranderen
“We kunnen bevestigen dat studenten inderdaad veel stress ervaren en psychische klachten hebben, maar we hebben niet onderzocht waar dat door komt”, nuanceert Kelders. “Het is dus lastig te zeggen. We weten ook niet of het erger is geworden en zo ja, of dat dan alleen voor studenten geldt. De tijden veranderen, misschien ervaart iedereen wel meer stress dan vroeger.”
Daarom kun je de uitkomsten ook niet gebruiken om iets te zeggen over de studiefinanciering of het bindend studieadvies, vindt ze. “Je zou moeten onderzoeken hoe studenten specifiek dáármee omgaan. Je kunt niet zeggen: deze stress is een gevolg van het nieuwe leenstelsel. Maar het omgekeerde kun je ook niet zeggen.”
Preventie werkt beter
Een ding weet ze wel: het gaat om veel studenten. Daarom heeft het volgens haar ook weinig zin om een paar extra studentpsychologen in dienst te nemen voor de ernstige gevallen. “Je kunt je beter op preventie richten. Daar bereik je veel meer mee. We weten bijvoorbeeld dat iemands opvattingen over stress een belangrijke rol spelen.”
Stress is namelijk niet in zichzelf goed of slecht. Sommige mensen vinden stress fijn. Ze floreren onder druk van de deadline. Kelders: “Dan krijgen ze er ook geen gezondheidsklachten van. Dat is een recent inzicht.”
Actieplan voor studentenwelzijn
Zelf doet ze onderzoek naar de mogelijkheid om techniek en ict te gebruiken bij het voorkomen van psychische klachten. In theorie is dat prachtig, want je kunt er veel studenten mee bereiken. Maar ook dat is geen panacee, waarschuwt ze. “Je moet dan iets ontwikkelen samen met studenten, docenten en studieadviseurs. Het idee moet wel gedragen worden.”
De Universiteit Twente werkt aan een actieplan voor studentenwelzijn. De uitkomsten van dit onderzoek worden daarin meegenomen. Het RIVM heeft zich ook over studentenwelzijn gebogen en doet nu nader onderzoek.