VVD en PvdA willen de basisbeurs voor studenten per september 2014 afschaffen en een leenstelsel invoeren. Het is nog onzeker of ook de aanvullende beurs verdwijnt, zoals de VVD wil.
Bronnen rond de formatie hebben dit gezegd tegen de NOS. Het is de logische uitkomst van de verkiezingsprogramma’s van beide partijen. Ze zijn al jaren voor een leenstelsel.
Alleen nieuwe studenten vallen onder het leenstelsel. Toen het huidige, demissionaire kabinet de langstudeerboete invoerde, zou die met terugwerkende kracht ook voor de huidige studenten gelden. Dat wekte veel verontwaardiging en leidde tot een rechtszaak waarin de staat daadwerkelijk werd teruggefloten: voor een bepaalde groep deeltijdstudenten mocht de langstudeerboete niet gelden.
Het leenstelsel is stukken duurder voor uitwonende studenten dan de langstudeerboete. Ze verliezen hun basisbeurs van jaarlijks 3.200 euro. De gemiddelde studieschuld zal dus ongeveer dertienduizend euro hoger worden dan nu. Ter vergelijking: de langstudeerboete was slechts drieduizend euro per jaar en die moesten studenten alleen betalen als ze meer dan een jaar uitliepen.
De Landelijke Studenten Vakbond is woedend en spreekt van een “dolk in de rug van Nederland kennisland”. VVD en PvdA maakten goede sier met het terugdraaien van de langstudeerboete. “Intussen hadden de partijen kennelijk ook het sluwe plan klaarliggen om de studenten nog veel harder te pakken.”
Dat wist de vakbond overigens, blijkt uit deze analyse. Vorig jaar zei de toenmalige LSVb-voorzitter al over PvdA, D66 en GroenLinks: “De oppositie heeft het beste voor met het hoger onderwijs, maar niet met de student.”
Ook het Interstedelijk Studenten Overleg is niet blij met het leenstelsel. “Studenten belanden van de regen in de drup”, stelt het ISO. De studenten schrijven dat ze verrast zijn door de plotselinge aankondiging.
Meer details zijn nog niet bekend. Zo zouden de partijen iets kunnen doen aan de voorwaarden waaronder studenten moeten aflossen, zoals het rentetarief en de maandelijkse afbetaalbedragen. Maar het is waarschijnlijk dat ze de huidige leenvoorwaarden zullen voortzetten. Dan zal in de praktijk vrijwel iedereen zijn lening moeten aflossen.
De opbrengst van het leenstelsel zou volgens de VVD behouden moeten blijven voor het hoger onderwijs. De PvdA zou het niet erg vinden om het geld ook voor basis- en voortgezet onderwijs te gebruiken.
Universiteitenvereniging VSNU is blij met de komst van het leenstelsel, want het hoger onderwijs kan meer geld tegemoet zien en waarschijnlijk gaan studenten sneller studeren.
Maar de HBO-raad is verdeeld. Voorzitter Thom de Graaf en enkele voorzitters van hogescholen vrezen dat het hoger onderwijs minder toegankelijk wordt. Ze wijzen er bovendien op dat hbo’ers minder verdienen dan academici, maar wel onder dezelfde leenvoorwaarden vallen. Andere collegevoorzitters volgen echter de zienswijze dat er meer geld voor het onderwijs nodig is en dat de overheid geen extra middelen voorhanden heeft.