‘Zorgpark Nieuwe Kansen’ staat er op het gerenoveerde kantoorgebouw waar de opvang voor verslaafden is gevestigd. Ik fiets er langs op weg naar het station. Alsof het een boodschap is aan voorbijgangers: kom bij ons.
Ik bedenk dat die ‘Nieuwe Kansen’ eigenlijk op het kantoorgebouw zouden moeten staan waar ik nu heen ga. De universiteit is namelijk ook chronisch verslaafd. Aan schaarse onderzoeksfinanciering, omdat talentvolle medewerkers door de toegenomen aantallen studenten steeds minder aan onderzoek toekomen. Aan buitenlandse studenten, omdat die de beste kansen bieden op groei van het aantal studenten. Aan scoren met publicaties in Engelstalige tijdschriften, omdat die de kansen op schaarse onderzoeksfinanciering verhogen.
Allemaal heel begrijpelijk, als de dealer – de overheid – de verslaving in stand houdt. Op mijn eigen afdeling valt het wel mee, maar je kunt er niet aan ontkomen. Zonder toename van het aantal studenten krijg je minder financiering. Zonder publicaties krijg je minder tijd voor onderzoek. Zonder beurzen nemen je kansen op financiering voor onderzoek alleen maar af. We hebben een integrale benadering nodig om die cirkels te doorbreken. Precies zoals het Zorgpark Nieuwe Kansen belooft. Zal ik solliciteren voor een functie in het zorgteam voor de wetenschap?
In de zomervakantie keek ik af en toe op LinkedIn en zag de blijdschap van collega’s met hun duizendste citatie. Tweedegraads connecties vierden hun zoveelste geaccepteerde artikel in een zogenaamd toptijdschrift. De afdeling Persvoorlichting van de universiteit ‘maakte een jaloersmakend lijstje van het aantal beurzen dat we binnen hadden gesleept in de laatste ronde van een competitie bij de onderzoeksfinancier van Nederland, waar ik zelf ook op stond.
Ik dacht: hou toch op met die onzin. Het gaat niet om de kwantiteit van onze output, of de glans van een hoge ranking van het tijdschrift dat je onderzoek heeft gepubliceerd. Het gaat erom hoe degelijk het onderzoek is. Of het stand houdt als anderen het proberen te herhalen. Of het geen toevalstreffers zijn. Maar ik hield me in en reageerde niet.
Nu heb ik makkelijk praten. De tijd dat ik zelf verslaafd was aan citatietellingen, impactfactoren en beurscompetities ligt al een tijd achter me. Ik heb de citaties, toppublicaties en beurzen niet meer nodig om mijn plek op de universiteit te behouden. Maar ik kan wel proberen het goede voorbeeld te geven en de scherpe kantjes van de afvalrace voor jongelingen af te halen. Ik kan in selectieprocedures pleiten voor kwaliteit in plaats van kwantiteit. Mensen die degelijk werk doen het voordeel geven in plaats van luidruchtige veelpubliceerders. Ik kan in beoordelingscommissies wijzen op de nadelen van het competitieve systeem, en de criteria voor nieuw personeel in vacatureteksten proberen te veranderen.
Er hangen grote donderwolken boven de universiteiten. Het nieuwe kabinet heeft grote bezuinigingen aangekondigd op de wetenschap. Je had het kunnen zien aankomen, met een coalitie gebouwd op misinformatie en strategisch negeren van feiten en cijfers. Maar nu is het zoals het is. Een stuwmeer aan jonge wetenschappers staat klaar om gedesillusioneerd te worden bij gebrek aan perspectief en aan beloning voor wat echt belangrijk is.