Vinod Subramaniam, de rector magnificus van de VU, is door onderwijsminister Ingrid van Engelshoven benoemd tot voorzitter van de nationale adviescommissie diversiteit en inclusie. Die gaat toezien op de voortgang van een landelijk actieplan om hoger onderwijs en onderzoek diverser te maken.

Het hoger onderwijs en onderzoek heeft meer vrouwelijke onderzoekers nodig, en meer onderzoekers met een migratieachtergrond. Bovendien moet er iets gebeuren aan pesterijen en machtsmisbruik, staat er in dat actieplan.

Van Engelshoven presenteerde het gisterochtend bij de Universiteit Leiden. Het hoger onderwijs krijgt nog vijf jaar de tijd om resultaten te boeken. Als dat niet lukt, dan moeten er misschien quota komen, aldus het plan.

Balans

In haar welkomstwoord bij de presentatie blikte vicerector Hester Bijl van de Universiteit Leiden terug op haar eigen benoeming in 2006 tot hoogleraar bij de TU Delft. Die verkondigde toen trots dat ze dankzij Bijl haar doelstelling voor het aandeel vrouwelijke hoogleraren dat jaar had behaald: 6 procent.

Inmiddels zijn de cijfers verbeterd, maar vrouwen hebben nog altijd een inhaalslag te maken. Daarom komen er voor 2025 nieuwe streefcijfers voor het landelijke aandeel vrouwelijke hoogleraren. Die streefcijfers zijn nog niet bekend, maar ze zijn in elk geval “hoger dan 6 procent”, grapte Van Engelshoven. Er zou eenzelfde norm voor vrouwelijke universitair (hoofd)docenten moeten komen.

Prijzen

Het actieplan is ondertekend door negen partijen, waaronder wetenschapsfinancier NWO, wetenschapsgenootschap KNAW, universiteitenvereniging VSNU, het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH) en het Promovendi Netwerk Nederland. Ze willen diversiteit en inclusie “beter verankeren”, bijvoorbeeld bij de beoordeling van onderzoeksvoorstellen en opleidingsprogramma’s.

Daarnaast moet beter zicht komen op de diversiteit onder medewerkers en studenten: het is nu nauwelijks bekend hoeveel medewerkers een migratieachtergrond hebben. Wellicht kan dit leiden tot nieuwe streefcijfers voor culturele diversiteit, staat in het actieplan.

De instellingen gaan hun diversiteitsplannen bundelen, er wordt een nationaal kenniscentrum opgericht en er worden prijzen uitgedeeld voor goed beleid. Verder trekt NWO 12,5 miljoen euro uit voor projecten van onderzoekers met een niet-westerse achtergrond en vluchtelingen.

Quota

Over vijf jaar zal worden geëvalueerd wat er van alle diversiteitsplannen is terechtgekomen. Bij onvoldoende voortgang zal worden gekeken naar andere maatregelen, “zoals de mogelijkheid om quota in te stellen op verschillende niveaus en bij verschillende werkgevers”, aldus het actieplan.

Pesten

Ook sociale veiligheid in het hoger onderwijs komt aan bod. Vakbonden waarschuwen regelmatig voor pesten, roddelen en machtsmisbruik en ook het LNVH trok aan de bel. In verplichte ombudspersonen op universiteiten en hogescholen zag de minister eerder niets. Oppositiepartij PvdA kreeg voor de zomer onvoldoende steun voor een landelijk meldpunt voor grensoverschrijdend gedrag.

Maar Van Engelshoven erkent dat er nog veel te verbeteren valt. Ze vraagt de KNAW om een advies over het voorkomen van intimidatie en wangedrag.

Acties

Subramaniam pleitte eerder al voor nationale streefcijfers voor wetenschappers met een migratieachtergrond. Waar het uiteindelijk om gaat, is hoe plannen worden vertaald naar de praktijk, zei hij. “We moeten van ideeën naar acties.”

Dat vindt ook dean Judi Mesman van het Leiden University College The Hague. “Elke organisatie heeft een prachtig plan, maar het strandt vaak bij de werkelijke uitvoering”, zei ze bij de presentatie. “Je hebt uiteindelijk tijd, geld en goede mensen nodig.”