Voormalig UvA-rector Dymph van den Boom heeft geen plagiaat gepleegd in haar proefschrift of toespraken. Wel had ze slordigheden in haar bronvermelding kunnen en moeten vermijden, oordeelt een onafhankelijke commissie.
“Hoe de oud-rector van de UvA plagieerde in speeches en proefschrift”, kopte NRC begin juni. Het proefschrift van Van den Boom, eerste vrouwelijke rector van een grote Nederlandse universiteit, zou een “lappendeken van knip- en plakwerk” zijn. Ook in openingstoespraken die zij tussen 2008 en 2017 hield, zou zij teksten van anderen hebben gebruikt. Extra saillant: zelf trad ze juist hard op tegen plagiaat.
Slordigheden
Het bestuur van de Universiteit van Amsterdam stelde direct een onderzoek in. Daarin staat nu dat er van plagiaat geen sprake is. “De commissie is niettemin wel gestuit op wat het beste kan worden aangemerkt als (een patroon van) slordigheden en tekortkomingen bij bronvermeldingen.”
Zo heeft Van den Boom inderdaad veelvuldig werk van anderen geciteerd in haar proefschrift (“in een enkel geval besloeg de passage iets minder of meer dan een pagina”) zonder aanhalingstekens of andere markeringen. In de meeste gevallen werd wel verwezen naar de oorspronkelijke bron, maar niet met paginanummers en niet steeds op de desbetreffende plaats in de tekst.
Geen plagiaat
Maar plagiaat? Nee. Daarvan is volgens de commissie sprake “als men pronkt met andermans veren”. Ze citeerde wel slordig, maar deed niet alsof het haar eigen inzichten waren.
In de jaren tachtig, toen Van den Boom haar proefschrift schreef, gold er een ander onderzoeksklimaat “met minder of geen aandacht voor normen van wetenschappelijke integriteit”, concludeert de commissie op basis van gesprekken met deskundigen. Dat maakt het slordige brongebruik “enigszins begrijpelijk”, maar “het rechtvaardigt dit niet”.
Niet origineel
Ook in haar toespraken heeft de oud-rector letterlijk teksten overgenomen van anderen. Daarbij heeft ze een enkele keer de bron niet vermeld. Maar ook hier is volgens de commissie geen sprake geweest van plagiaat, omdat ze “geen ideeën of bijzondere inzichten van anderen met enige pretentie van originaliteit heeft overgenomen”.
De commissie neemt Van den Boom de slordigheden wel kwalijk, aangezien zij als rector magnificus een voorbeeldfunctie diende te vervullen. Duidelijke verwijzingen zijn “gewoon een kwestie van goed fatsoen; schriftelijke regels zijn daarvoor niet nodig”.
Onvoorspelbaar
In een interview met de Volkskrant zegt Van den Boom blij te zijn met het oordeel van de commissie. Haar wereld werd naar eigen zeggen onvoorspelbaar: “Wie vroeger normaal met me omging – denk aan wetenschappers met wie ik weleens had samengewerkt – dacht opeens ‘hmm, met Dymph is misschien wat aan de hand’.”
Ze zegt in dezelfde krant dat ze in de beginfase van haar carrière te zwaar heeft geleund op de communicatieafdeling van de UvA. Die zouden haar speeches (gedeeltelijk) hebben geschreven. In juni zei de universiteit al tegen NRC dat er geen tekstschrijvers hebben meegeschreven. Het bestuur herhaalde vandaag dat deze beweringen van Van den Boom “aantoonbaar onjuist” zijn.
Kwalijk
De voormalig rector neemt het de UvA bovendien kwalijk dat ze meteen publiekelijk een onderzoek heeft ingesteld. “En als er dan toch een onderzoek komt, dan hoef je dat toch niet in de krant te melden?” zegt ze tegen de Volkskrant. Ook de commissie spreekt van een “trial by media” en betreurt dat er niet eerst sprake is geweest van een vertrouwelijke procedure.
De UvA wil verder nog niet reageren. “In de komende dagen wil het College het rapport bestuderen, spreken met de voorzitter van de externe commissie én met professor Van den Boom. Pas daarna zal een standpunt worden ingenomen.”