Het college van bestuur komt vandaag met een plan van aanpak om ongewenst gedrag tegen te gaan. De aanleiding was een actuele casus.
Trainingen voor leidinggevenden om signalen te herkennen, meer moed om moeilijke gesprekken aan te gaan én heldere, eenduidige procedures. Dat zijn de drie hoofdpunten uit het nieuwe plan tegen ongewenst gedrag dat het VU-bestuur vandaag presenteert.
Het plan is gebaseerd op de aanbevelingen van een onafhankelijke externe commissie onder leiding van UvA-hoogleraar Louise Gunning. Naast de maatschappelijke discussie over ongewenst gedrag was een actuele casus de aanleiding om uitgebreid te onderzoeken hoe het komt dat klachten over ongewenst gedrag binnen de faculteiten niet altijd goed opgepikt werden. Het bestuur neemt alle aanbevelingen over.
Aanspreekcultuur
De commissie concludeerde onder meer dat de veranderde wijze waarop wetenschappelijk onderzoek wordt gefinancierd de afhankelijkheid van medewerkers ten opzichte van hoogleraren versterkt. De promovendus is afhankelijk van de promotor, de beursaanvrager wordt vooraf beoordeeld door collega’s, postdocs moeten het voor hun tijdelijke aanstellingen hebben van geldstromen die door de hoogleraar binnengehaald worden.
Louise Gunning: “Als je voor je vaste aanstelling van één persoon afhankelijk bent, is het heel moeilijk om te zeggen dat je iets niet prettig vindt. Daar zijn mensen bang voor.”
Gunning: “Collega’s spreken vooral onderling over een persoon in plaats van dat ze het tegen de betreffende persoon zelf zeggen.”Daarnaast schrijft de commissie dat het binnen de VU niet gewoon is om elkaar op gedrag aan te spreken. Gunning: “Collega’s spreken vooral onderling over een persoon in plaats van dat ze het tegen de betreffende persoon zelf zeggen.”
Om dit te verbeteren start binnenkort de pilottraining ‘Oog voor de sociale veiligheid’ voor leidinggevenden. Zij moeten beter in staat zijn om ook zwakke signalen over ongewenst gedrag te herkennen en bespreekbaarder te maken.
“Door gevoeligheden te herkennen, hopen we dat we zulke situaties in de toekomst zelfs te voorkomen”, zegt collegevoorzitter Mirjam van Praag.
Meer moed
Volgens Gunning hebben wetenschappers vaak het gevoel dat hun leidinggevende kwaliteiten minder belangrijk zijn dan hun wetenschappelijke prestaties. Daardoor zijn ze minder geneigd om collega’s en werknemers op hun houding aan te spreken. “Hoe je leidinggeeft is uiteindelijk minstens zo belangrijk als hoe je je werk inhoudelijk doet. Hoogleraren moeten zich niet terugtrekken binnen de veiligheid van hun vakgebied, maar ook verantwoordelijkheid nemen over hoe ze met hun werknemers omgaan.”
Zij beseft ook dat cultuur niet met een ‘magische pil’ te veranderen is. Daarom staat in het nieuwe plan van aanpak dat binnen de reguliere leiderschapstrainingen aandacht komt voor wat er in zulke gevallen van leidinggevenden verwacht wordt. Mensen aanspreken op hun gedrag is altijd lastig. Van Praag: “Werknemers moeten zich hiervoor kwetsbaar opstellen, dat besef ik. Daarom willen we moed propageren. Als vermeende slachtoffers meer van zich laten horen, hopen we dat die moed zich als een olievlek verspreidt. Zodat hun leidinggevenden ook de dialoog aangaan.”
Om dat voor elkaar te krijgen wil zij dat het heel duidelijk is wat er wel en niet gepikt wordt. “Als iemand op zijn kamer rookt, is er niet veel durf nodig om daar iets over te zeggen. Iedereen weet dat dat niet de bedoeling is. Daarom moeten we met elkaar afspreken over wat we wel en niet als prettig ervaren binnen een divers gezelschap.”
De regels
Hoewel het onderzoek van de commissie op de faculteiten gericht was, gelden de maatregelen ook voor alle diensten. Om te zorgen dat studenten en werknemers weten wat ze bij nare ervaringen moeten doen, wil de VU de procedures helderder en eenduidiger maken.
Zo ontdekte de commissie dat veel werknemers niet weten waar ze terecht kunnen met hun klachten. Veel medewerkers denken dat de facultaire personeelsadviseur ook vertrouwenspersoon is. Maar deze is vooral aangesteld om het management te ondersteunen. De centrale vertrouwenspersoon is weinig zichtbaar. Daarom wordt er bij alle faculteiten en diensten een eigen vertrouwenspersoon benoemd. De informatie op VUnet wordt verbeterd en de regeling Ongewenst Gedrag wordt aangepast, zodat klagers voortaan nazorg krijgen. Van Praag: “Als er klachten zijn, moet de organisatie weten dat we ermee bezig zijn en welke procedures er gevolgd worden. Daarom worden we transparanter.”
#Metoo aan de VU
Een actuele casus was voor het VU-bestuur aanleiding om de onderzoekscommissie onder leiding van Louise Gunning in te stellen.
Publicist en filosoof Stine Jensen wijdde in het najaar een column op website joop.nl aan haar nare ervaringen als wetenschapper bij de faculteit Geesteswetenschappen.
‘Ik nam ooit ontslag op de Vrije Universiteit. Intimidatie door een hoogleraar vormde de druppel die mijn beslissing vergemakkelijkte.’ […] ‘Naar mijn borsten heeft hij niet gegrepen, en mijn billen heeft hij niet betast, maar van fysieke intimidatie (te dicht op me gaan staan, schreeuwen, agressie, dreiging, vernederende en kleinerende seksistische opmerkingen) was wel sprake.’ Ook vijf collega’s en een student hadden volgens haar last van dezelfde situatie.
Hoewel ze indertijd de kwestie bij de faculteitsdecaan en een vertrouwenspersoon meldde, zegt ze nooit antwoord te hebben gekregen. Na haar column werd er meteen een onderzoek naar de hoogleraar ingesteld. Hij werkt inmiddels niet meer bij de VU.