Russische troepen vielen vandaag vroeg in de ochtend Oekraïne binnen, het startsein voor de gevreesde oorlog tussen de buurlanden Rusland en Oekraïne. Hoogleraar International Security Wolfgang Wagner deelt zijn kijk op de zorgwekkende situatie. “Ik had niet verwacht dat Poetin zo ver zou gaan.”

Ook veel van zijn collega’s waren verrast, vertelt Wagner. “Ik was eerlijk gezegd echt geschrokken. Dat Poetin Oekraïne van meerdere kanten invalt – waar het nu op lijkt – dat zagen weinig mensen aankomen.”

Verlies van status

Wat Wagner opmerkelijk vindt, is hoe weinig aandacht Poetin besteedt aan de legitimatie van de inval van vandaag. “Hij had het vanochtend over denazificatie en demilitarisatie van Oekraïne, maar dat is zo’n zwakke onderbouwing voor het starten van een oorlog. Het is pure machtspolitiek.”

Het blijft gissen wat Poetins beweegredenen zijn, maar Wagner heeft er wel ideeën over. “Ik denk dat de belangrijkste reden voor Poetin is dat Rusland sinds het einde van de Koude Oorlog een statusverlies heeft doorgemaakt. Dat is pijnlijk voor hem en sommige Russen. Daarnaast ziet men het als een vernedering dat zelfs Oekraïne naar het Westen schuift, nadat eerder al de Baltische staten bij de NAVO zijn aangesloten. Ik denk dat hij dat verlies van status nu wil terugdraaien.”

Derde Wereldoorlog

De afgelopen weken valt de term Derde Wereldoorlog steeds vaker. Maar hoe groot is de kans daarop eigenlijk? “Ik denk niet dat de kans groot is, maar ook een kleine kans is natuurlijk zorgwekkend. Het worstcasescenario is dat het militaire conflict zich uitbreidt naar de Baltische staten, dus dat Rusland ook Estland, Letland en Litouwen binnenvalt. De NAVO is dan verplicht om deze landen te verdedigen, met een directe confrontatie tussen Rusland en de NAVO tot gevolg. Dat heeft de potentie om heel hoog te escaleren…” 

Sancties zijn belangrijk signaal

Tot nu toe blijft het bij politieke en economische sancties, die verschillende politieke leiders in Europa vandaag aankondigden. Wagner denkt niet dat de sancties de inval van Rusland kunnen stoppen, maar ze zijn volgens hem wel belangrijk. “Met de sancties laat de NAVO aan andere landen zien dat het veel schade kan opleveren om internationale normen te schenden. Ik denk bijvoorbeeld dat China nauw in de gaten houdt hoe het Westen op deze inval reageert. Het optreden van de NAVO kan namelijk een precedent zijn voor een militaire aanval op Taiwan. Het is dus een belangrijk signaal aan onder andere China om te laten zien dat er gevolgen zijn voor soortgelijke acties.”

Gevolgen voor Nederland

Tot dusver heeft Nederland wapens naar Oekraïne gestuurd, en vlogen er vandaag twee Nederlandse F-35’s naar het oostelijk luchtruim van de NAVO. Blijft het daarbij? “Als Poetin de Baltische staten niet binnenvalt en de oorlog beperkt blijft tot Oekraïne, verandert er voor Nederland militair gezien niet veel.”

De sancties zullen daarentegen ook pijnlijk zijn voor Nederland. “Zeker als Rusland zelf terugslaat met hun eigen sancties, wat wel te verwachten is. Denk aan een verlaagde aardgaslevering van Rusland aan Duitsland. Dat zorgt ervoor dat Nederland meer aardgas aan Duitsland gaat leveren, dat is al vastgelegd in contracten. Oftewel: meer gaswinning in Groningen.”

Vluchtelingen uit Oekraïne

Wagner verwacht vooralsnog niet dat er veel vluchtelingen naar Nederland zullen komen. “Ik denk dat veel Oekraïense vluchtelingen in de buurlanden van Oekraïne opgevangen worden. Polen is daar normaal gesproken terughoudend in, maar nu is er denk ik een gevoel van solidariteit. Maar het hangt er wel vanaf hoeveel vluchtelingen het worden. Als dat richting de 1 of 2 miljoen gaat, dan gaan we dat zeker terugzien in Nederland.”