Het kabinet wil tweehonderd miljoen bezuinigen op de ov-studentenkaart door studenten de spits uit de krijgen. Of dat gaat lukken is de vraag: “Voor elke honderd meter pak ik de bus. Het is gratis, dus waarom zou ik gaan lopen?”
De rek is eruit, het openbaar vervoer dreigt vast te lopen. In de spits moeten reizigers vaak staan, soms is wachten op de volgende bus of trein de enige optie. Nog meer materieel inzetten is op veel plekken simpelweg onmogelijk. “Richting universiteiten en hogescholen rijden bussen nu al bumper aan bumper, het spoor is vol”, aldus Caspar de Jonge van het ministerie van Infrastructuur en milieu gisteren op een bijeenkomst van het Platform Slim Studeren Slim Reizen.
Te veel studenten
Op de brainstormbijeenkomst zochten vervoerders samen met studenten en ministeries naar mogelijkheden om de grootverbruikers van het openbaar vervoer buiten de spits te laten reizen: studenten vullen gemiddeld 35 tot zeventig procent van de bussen, treinen, trams en metro’s.
Drie studenten van de particuliere EuroCollege Hogeschool droegen een steentje bij en presenteerden hun onderzoek naar alternatieven voor de huidige ov-studentenkaart. Ze zijn geen voorstander van online lessen, laten ze weten. Op school is het gezellig, ze hebben graag contact met medestudenten en docenten. Waar ze wel iets in zien? Hogescholen en universiteiten zouden een centrum moeten zijn voor veel voor meer activiteiten dan alleen leren. Student Jordi Sekreve: “Als er een sportschool in het gebouw zou zitten, zou ik best willen sporten voor de colleges beginnen. Dan ben ik voor de ochtendspits de trein uit.”
Sta-coupés voor studenten
De studenten moesten verrassen en dat is ze gelukt. Het wildste idee? Sta-coupés voor studenten. “Ryan Air heeft wél begrepen dat kosten voor sommige mensen belangrijker zijn dan comfort, waarom zouden andere vervoerders daar geen voorbeeld aan nemen? Als mensen toch al moeten staan, waarom zorg je dan niet dat ze comfortabel kunnen staan? Ik zou dat niet erg vinden.”
Een andere optie: gratis ov-fietsen voor studenten. Of: dwing studenten om kleinere stukjes te lopen, bijvoorbeeld door alleen ritjes boven de 1,5 kilometer te subsidiëren. Wie minder reist, moet het zelf maar betalen. “Studenten zijn gevoelig voor geld”, weet Sekreve. “Het ov is voor ons gratis, dus we winnen er nu niks op als we gaan fietsen of lopen.”
Roosters aanpassen
Vervoerders kijken voor de oplossing vooral naar hogescholen en universiteiten. Die zouden hun roosters zo moeten aanpassen dat het voor studenten makkelijker wordt om buiten de spits te reizen. Je kunt reizigers met allerlei voordelen verleiden op andere tijden in de trein te stappen, maar wie om negen uur op college moet zijn, heeft weinig keus.
Gisteren was namens het hoger onderwijs niemand aanwezig, maar een aantal bestuurders heeft al eerder laten weten dat het zo makkelijk nog niet is om de roosters aan te passen. Andere instellingen blijken wel bereid mee te denken: in Noord-Nederland zijn er volgens aanwezigen al vergevorderde samenwerkingsplannen tussen onderwijsinstellingen, vervoerders en de overheid. Maar wat voor plannen dat precies zijn, is nog niet bekend.
Goedkoper OV
Minder mensen in de spits zou het hele openbaar vervoersysteem een stuk goedkoper maken omdat vervoerders hun materieel moeten inkopen op hoeveel ze nodig hebben in de spits. In de daluren staan veel treinen en bussen vervolgens leeg.
Maar het zal nog niet meevallen die spitspieken wat af te vlakken. Het aantal studenten blijft de komende jaren groeien, en daar komt bij dat in het leenstelselakkoord is afgesproken dat mbo’ers onder de achttien straks ook gratis mogen reizen. Dat betekent zo’n honderdduizend extra jongeren die net iets sneller in de bus zullen springen in plaats van op de fiets.
Niets veranderen
Toch moet het hele systeem goedkoper worden, aangezien minister Bussemaker van Onderwijs uiteindelijk tweehonderd miljoen euro wil bezuinigen op de ov-studentenkaart. Maar voor studenten mag er niets veranderen, onder druk van GroenLinks moest Bussemaker in het leenstelselakkoord beloven dat de kaart precies hetzelfde blijft.
Tijdens de inspiratiebijeenkomst is de irritatie over die afspraak voelbaar: studenten, vervoerders, regionale overheden en onderwijsinstellingen moeten iets bedenken waardoor de ov-studentenkaart tweehonderd miljoen goedkoper wordt, maar zonder er iets aan te veranderen én met inbegrip van honderdduizend jongeren extra die gratis mogen reizen.
Die puzzel moet worden opgelost door een nog op te richten ‘taskforce’ van studenten, onderwijsinstellingen, vervoerders en overheden.