Wie een feestje wilde, afgelopen vrijdag op de verjaardag van de Vrije Universiteit, moest het van de borrel hebben. De Dies Natalis zelf was een bedrukte bijeenkomst over de democratische gekte van de populistische politiek.
Op zich was Diesredenaar Catherine de Vries, hoogleraar politiek gedrag in Europa aan de VU, van goede wil. Ze bracht een boodschap van hoop: we hoeven ons niet al te veel zorgen te maken dat de nieuwe populistische partijen de democratie omver werpen. Partijen die de gevestigde orde aanvallen zijn van alle tijden en de democratie kan wel tegen een stootje, laat het verleden zien.
Maar waarmee De Vries de plank mis sloeg was de aanname dat we allemaal zo bang zijn dat de democratie het loodje zal leggen. Het systeem is niet de bron van angst, eerder de boodschap van de rechts-populistische partijen, de polarisering in de samenleving, het idee dat mensen zich liever laten overtuigen door een charismatische persoon dan door de feiten.
Angst aanwakkeren
En daar werd met geen woord over gerept. De hoop die De Vries wilde geven met haar betoog had daardoor een tegengesteld effect. Door partijen als de PVV en het Forum voor Democratie te vergelijken met de groene protestpartijen in de jaren zeventig en tachtig, of zelfs met de sociaaldemocraten die de politiek binnendrongen aan het einde van de 19e eeuw, werd de angst juist alleen maar aangewakkerd. Die partijen kwamen tenslotte op voor minder bedeelde mensen en voor de natuur, de antipolitieke partijen van nu zetten mensen tegen elkaar op.
Boom Chicago-oprichter Pep Rosenfeld lukte het na de Dieslezing niet om met zijn grappen de zaal echt uit die sombere stemming te krijgen. Hij putte voornamelijk uit zijn huidige show over de Amerikaanse president Trump, een figuur van wie je toch ook niet echt vrolijk wordt.
Zingende Poetin
En het gesprek tussen twee jonge wetenschappers en Catherine de Vries daarna maakte het eigenlijk nog een beetje erger. Dat ging over de groeiende invloed van sociale media op de samenleving en de politiek, over internetdiscussies die overlopen van de stereotypen, en over journalisten die niet geïnteresseerd zijn in een positieve boodschap.
Om de Dies toch nog met een vrolijke noot te eindigen speelde er bij het naar buiten lopen een video op het scherm waarin Donald Trump, Vladimir Poetin en Kim Jong-un en andere wereldleiders zogenaamd het liedje Imagine zingen van John Lennon. Vooral door Poetins “oe oe oehoehoe” konden de aanwezigen toch nog met een brede glimlach de aula verlaten.