Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
15 november 2024

Column
& Blog

Wout van Zaale tweedejaars media & journalistiek

Tussen woord en moord

Een domme Belg schreef in een column over Gaza de volgende zin: ‘Ik word zo woedend dat ik iedere Jood die ik tegenkom een puntig mes los door de keel wil rammen.’ Het leidde tot enorme ophef, waarna de redactie de domme Belg verdedigde door uit te leggen dat de uitspraak niet deel uitmaakt van een journalistiek product, maar van een ‘satirische column’.

Satire is een bekend toevluchtsoord voor wie over de schreef gaat. Meningmannetjes op X, ooms op kringverjaardagen, extreemrechtse gekkies op internetfora en andere figuren op het randje beroepen zich regelmatig op humor. Elke uitspraak die ideologisch best in hun denkpatroon past maar een tikkie te discriminerend of zelfs strafbaar blijkt, belandt in het laatje bedoeld als grap.
Niemand houdt ze tegen, of eigenlijk: kan ze tegenhouden. Nieuwsmakers zijn gebonden aan journalistieke regels, maar voor grappenmakers bestaan er geen opleidingen of conventies. Iedereen kan zich op elk gelegen moment vermommen onder de pet van satiricus, waardoor humor een openbare schuilkelder zonder slot is geworden.

Enkele dagen later zag de redactie zich genoodzaakt om het stuk van de domme Belg toch offline te halen, wat werd verdedigd met een sympathieke maar slechte reden. Ze wilden de Joodse gemeenschap niet kwetsen.
Niemand heeft het recht om niet beledigd te worden. Als aanhanger van een religie of onderdeel van een groepering zul je tijdens je leven voortdurend worden gekrenkt door dingen die je leest of hoort. In onze westerse samenleving mag gelukkig alles bespot worden, ook jij. Wen er maar aan.

Geen mens weet precies wanneer een uitspraak als kwetsend wordt ervaren, dus als we het vrije woord inperken totdat er niemand meer aanstoot aan neemt, heeft een column al gauw geen zin meer. We stoppen ook niet met Belgenmoppen als er één niet tegen een grapje kan.
Toen de domme Belg werd aangeklaagd voor aanzetten tot moord, verklaarde hij zelf dat dat “in geen geval” op zijn column van toepassing was. Alleen weet een schrijver, gelijkerwijs beledigen, natuurlijk nooit hoe zijn woorden via lezers worden vertaald in daden.

Zo hebben nieuwsartikelen over suïcide onbedoeld een direct effect op het aantal zelfmoordincidenten. Daarom leggen journalisten zichzelf regels op om terughoudend te publiceren over zelfdoding. Misschien iets om te onthouden voor al die satirici wanneer ze grappen maken over het vermoorden van bevolkingsgroepen.
En ja, ook ik laat humor het liefst onbegrensd. Maar als Belgenmoppen plots blijken aan te zetten tot fysiek geweld tegen onze zuiderburen, dan kap ik er ook mee. Zelfs als hun domheid erom vraagt.

Iedereen kan zich op elk gelegen moment vermommen als satiricus

Één reactie

  1. “Niemand heeft het recht om niet beledigd te worden. Als aanhanger van een religie of onderdeel van een groepering zul je tijdens je leven voortdurend worden gekrenkt door dingen die je leest of hoort. In onze westerse samenleving mag gelukkig alles bespot worden, ook jij. Wen er maar aan.”

    Graag tegeltjes van maken en in iedere collegezaal ophangen!

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.